Мавзу: Айланма маблағлар ва мижозларнинг кредитга лаёқатлилигини бахолаш усуллари

Aylanma aktivlar uzoq muddatli aktivlardan farq qilib, ishlab chiqarish jarayonida bir marta qatnashadi va yaratilgan mahsulotga o‘z qiymatini to‘la o‘tkazadi, shakli o‘zgaradi.
Aylanma aktivlar aylanish jarayonida uch bosqichni bosib o‘tadi: pul, ishlab chiqarish va tovarlarni sotish bilan bog‘liq bosqichlar.
Aylanishning birinchi bosqichida ishlab chiqarish vositalari sotib olinadi (P-T(i/v)). Korxonalarning ajratilgan pul fondlari ishlab chiqarishning ashyoviy omiliga aylanadi. Birinchi bosqichning xususiyati shundaki, bu bosqichda ba’zi korxonalar o‘z mablag‘lari etarli bo‘lmagan hollarda qarzga bank kreditini oborotga jalb qilishlari mumkin.
Aylanma aktivlarning aylanishini boshlash uchun avvalom bor avanslashtirilgan qiymatga ega bo‘lish lozim.
Aylanma aktivlar korxona balansining aktiv qismida ko‘rsatilib quyidagi tarkibiy guruhlarga bo‘linadi.
I guruh. Tovar-moddiy boyliklar, bularga:
1. ishlab chiqarish zahiralari;
2. tayyor mahsulot;
3. tovarlar kiradi.
II guruh. Ishlab chiqarish xarajatlari, bularga:
1. tugallanmagan ishlab chiqarish;
2. kelgusi davr xarajatlari va boshqalar kiradi.
III guruh. Pul mablag‘lari, bularga:
1. g‘aznadagi pul mablag‘lari;
2. valyuta mablag‘lari;
3. hisob-kitob schyotidagi pul mablag‘lari;
4. boshqa schyotlardagi pul mablag‘lari kiradi.
IV guruh. Debitorlar, bularga:
1. xaridor va buyurtmachilar bilan hisoblashishlar;
2. bo‘nak to‘lovlari;
3. byudjet bilan hisob-kitoblar;
4. xodimlar bilan hisob-kitoblar;
5. shu’ba korxonalar bilan hisob-kitoblar;
6. uyushma korxonalar bilan hisob-kitoblar;
7. ta’sischilar bilan hisob-kitoblar;
8. boshqa debitorlar kiradi.
Xo‘jalik sub’ektlarining aylanma aktivlari quyidagi manbalar hisobidan tashkil qilinadi:
1. Korxonaning o‘z aylanma mablag‘lari.
2. Bank kreditlari.
3. Kreditor qarzlar