Mavzu: aerodromlarni loyihalash asoslari

A
B
V
G
D
E
1
2
3
4
5
6
7
Standart sharoitlardagi UQT 
eng kichik uzunligi, m
3200
2600
1800
1300
1000
500
Standart sharoitlardagi UQT 
eng kichik kengligi, m
60
45
42
35
28
21

---

Aeroport ishining texnologik jarayoni bir-biri bilan boqliq uch yo‘nalishni qamrab
oladi: passajirlar va bagajlarni tashish; yuklar va pochtani tashish; HK lariga texnik
xizmat ko‘rsatish. Bunda moddiy-texnika ta’minoti muhim o‘rin tutadi.
Aeroportdagi texnologik jarayonlarni o‘rganayotganda HK ning harakati qanday
tashkil qilinganiga e’tibor berish zarur: havo kemalari uchish-qo‘nishni UQT ning
ikkala uchidan boshlashi mumkin. Bu, HK larining halqa sxema bo‘yicha harakat
yo‘nalishini belgilab beradi, o‘z navbatida, Aeroport elementlarining umumiy rejasiga,
texnologik binolar va inshootlarni joylashtirishga ta’sir etadi.
2. Havo kemalarining parvoz qilish va qo‘nish tasmalari. Perron, aerovokzal, 
aeroportning parvoz qilish-qo‘nish tasmasini o‘tkazish qobiliyati.

---

2-rasm. Aeroportlarda havo kemalari harakatining texnologik sxemasi
1 –qo‘nish; 2-2
1
-3 perronga rullash yo‘li; 3-4 –perrondan yuk omboriga rullash yo‘li; 4-
5-5
1
yuk ombordan TJ ga rullash yo‘li; 6 -aerovokzal; 7 –yuk ombori, 8 -havo kemalar 
yo‘li; 9 -tranzit HK yo‘li.
Aeroportlarda HK lari harakatining texnologik sxemasi (2–rasm), turli transport va
mexanizatsiya vositalarining harakati, passajirlar va yuklar oqimi quyidagi talablarni kafolatlashi
lozim: passajirlar va Aeroport xodimlarining hudud bo‘ylab harakat xavfsizligini: passajirlar,
yuklar, pochta va HK larining Aeroportda eng qisqa vaqt bo‘lishi; HK lari maxsus avtotransport
va mexanizatsiya vositalarining bir-biri bilan eng kam miqdorda to‘qnash kelishi va yo‘l kesib
o‘tishi; passajirlarning piyoda yurish yoki ularni bortga oziq-ovqat, bagaj, pochta va yuklar
tashib berish yo‘lining eng qisqa bo‘lishi.

---

Passajirlarga xizmat ko‘rsatish uchish vaqtida HK ning bortida, uchishdan
oldin va keyin ko‘rsatiladigan xizmatlardan iborat; Aeroport (aerovokzal) da
uchib ketadigan, kelib qo‘nadigan, tranzitli, transferli passajirlar, kuzatuvchi va
kutib oluvchi odamlar bo‘ladi. Transfer passajir ko‘rilayotgan Aeroportga bir
reys bilan kelib, boshqa reys bilan uchishni davom ettiradi; tranzit passajir esa
bir reys bilan kelib, o‘sha reysda uchishni davom ettiradi.
HK sining bortida passajirga xizmatlar uchish davomiyligiga qarab
ratsionga muvofiq ovqat berishni, madaniy-oqartiruv tadbirlarni (gazeta, jurnal,
radio, televidenie va b.) qamrab oladi. Bunday xizmatlar texnologiyasi uchish
joyidan boshlanadi. Bularga bilet sotish va turli ma’lumotlar bilan ta’minlash,
passajirlarni HK larga o‘tkazish uchun aerovokzalga etkazib kelish kabi ishlar
ham kiradi. Passajirlarning bir qismi shahar jamoa transporti (avtobus,
trolleybus, elektropoezd, taksi avtomobillar)dan ham foydalanadi.

---

Yuklarni qabul qilish va jo‘natish. YUklar ikki usulda tashiladi: maxsus yuk
HK larida va passajir HK larida. Bunday tashishlar uchun yuk perroni, yuk
hovlisi, omborlari, pochta yuklamalari bo‘limi va yordamchi inshootlar bo‘lishi
kerak.
Yuklarni perrondan HK lariga ortish yoki tushirish tijorat asosida bajarilishi
mumkin. YUk hovlisi yuklarni jo‘natuvchidan qabul qilib va oluvchiga yuborish
uchun mo‘ljallangan.
Passajir HK siga o‘tirishdan oldin topshiradigan bagajga xizmat ko‘rsatish,
asosan, uning egasi ketayotgan Aeroportga yo‘naltirishdan iborat. Bunda HK
siga yuklaydigan saralash va markazlash tizimini hisoblash uchun bir passajirga
to‘qri keladigan bagajning o‘rtacha oqirligi muhim ahamiyatga ega.
Havo kemalariga xizmat ko‘rsatish. havo kemalariga texnik xizmat
ko‘rsatish, uchishga tayyorlash yoki uchishdan keyin qabul qilish amallarining
ketma-ketligi va bajarilish usullari reys turi (uchish punktidan chiqish yoki
qo‘nish punktiga kelish) ga qarab, reglamentli ishlarning texnologik
ko‘rsatmalaridan kelib chiqadi.

---