Mavzu №4 Insonni elektr tokidan shikastlanishi omillari vа sаbаblаri

 
e) Elektr jarohatni insonni shaxsiy hususiyatiga bo’g’liqligi.
Elektr jarohatni og’irligi insonni shaxsiy hususiyatlarga ham bo’g’liq. 
Misol uchun “ushlab qoladigan” tokni miqdori ayrim tanaga “sezish chegarasi” 
ayrimlarga “qo’yib yuboradigan” chegarasi bo’lishi mumkin. Bundan tashqari 
inson tanasini o’g’irligiga va uning baqvatligiga ham bo’g’liq. Shuni aytish 
kerakki ayollar uchun tokni miqdori tahminan 1,5 barobar pastroq, erkaklarga 
nisbatan. Tokni ta’sirini darajasi insonni asab tizimi va organizmning holatiga 
ham bog’liq. Agar inson asablangan, dipressiya yoki kasal (ayniqsa teri kasalligi, 
yurak tomir tizimi, asab tizimi va hakazo) yoki mast holatida bo’lsa tokni havfi 
yanada oshadi. 
“Diqqat faktori” ham, katta ahamiyatga ega. Agar inson elektr tokni 
“urishiga”, “tayyor” bo’lsa, ta’siri kamayadi, agar “urishi” kutilmagan bo’lsa havfi 
keskin oshadi. 
Elektr qurilmalarini ishlatish xavfligini taxlili inson tanasidan o’tayotgan 
tokni meyorida, turli holatida kuchlanish ostida qolishi va turli tarmoqdagi turli 
factor va parametrlarini ulanib qolishi ta’sirini baholashiga keltiradi. 
Elektr tarmoqlar o’zgaruvchan va o’zgarmas tokli bo’ladi. O’zgaruvchan tok 
bir fazali va ko’p fazalilarga ajratiladi. O’zgaruvchan tokni uch fazali tarmoqlar 
turi eng ko’p qo’llaniladi. Transformator yoki generator neytral rejimi bo’yicha, 
uch fazali tarmoqlar izolyasiyalangan yoki mustahkam yerga ulangan bo’lishi 
mumkin. Agar generator yoki transformator yerdan izolyatsiyalangan bo’lsa, yoki 
katta qarshilik orqali yerga ulanilgan bo’lsa, 
izolyatsiyalangan neytral
(kuchlanish transformatorlar, kompensasiyalovchi g’altaklar va boshqalar) deb 
ataladi. Agar yerga ulash qurilmalariga to’g’ridan-to’g’ri, yoki kichik qarshilik 
apparatlar orqali yerga ulangan bo’lsa, mustahkam yerga ulangan neytral (tok 
transformatorlari va boshqalar) deb ataladi.