Мавзу 3. Лойиҳа можароларини (низоларини) бошқариш 13. Можаронинг асосий тушунчалари, низолар турлари

МАВЗУ 13. ЛОЙИҲА МОЖАРОЛАРИНИ (НИЗОЛАРИНИ) БОШҚАРИШ
13.1 Можаронинг асосий тушунчалари, низолар турлари
Лойиҳани амалга оширишда низоларнинг пайдо бўлиши қурилишнинг ўзига хос хусусияти туфайли ўзига хос хусусиятларга эга. Қурилиш компаниясининг лойиҳавий ташкилий тузилишига қараб, учта асосий можаролар мавжуд (15-расм):
1. Буюртмачи билан шаҳар маъмурияти ўртасида қурилиш майдончаси, буюртмачи ва бош пудратчи ўртасида инвестицион ва қурилиш лойиҳасини (ИҚЛ) амалга ошириш учун бошқарув компанияси билан ташкилий тузилмада бажарилиши шартлари бўйича юқори тартибли можаролар. Холдинг ташкилий тузилмасида мижоз ва шаҳар маъмурияти ўртасидаги низолар.
2. Буюртмачи ва субпудратчилар ўртасида, шунингдек, бош пудратчи ва субпудратчилар ўртасида буюртма бериш, этказиб бериш, молиялаштиришни ташкил қилиш тизимида муайян ишларнинг бажарилишининг бошқа жиҳатларини бошқариш компанияси билан ўртача тартибидаги можаролар. Менеджерлар (инвестиция ва қурилиш лойиҳалари жамоаси) ва холдинг ташкилий тузилмасида ихтисослаштирилган бирликлар ўртасидаги низолар.
3. Бошқарув компанияси билан компаниянинг ташкилий тузилмаси ичида пудратчилар ва ижрочилар ўртасида пастки тартибдаги можароларва холдинг таркибидаги ихтисослаштирилган бўлинмаларнинг раҳбарлари ва муайян ижрочиларни ўртасидаги низолар.
Барча даражадаги низоларни ҳал этиш вариантларини танлаш инвестиция ва қурилиш лойиҳаларини амалга оширишда иштирок этувчи корхоналар эгаларининг манфаатлари билан белгиланади, можарони ҳал қилишнинг ҳуқуқий асослари икки томонлама ва кўп томонлама шартномалар, Ўзбекистон қонунлари, Фуқаролик ва Ер кодекслари, Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг норматив-ҳуқуқий ҳужжатлари, минтақавий ва маҳаллий ҳокимият органлари томонидан ва давлат назорати, шунингдек инвестиция ва қурилиш лойиҳаларини амалга оширишнинг айрим жиҳатларини тартибга солувчи бошқа давлат ҳужжатлари.
Можаролар юзага келиш босқичига қараб қуйидагиларга ажратилади:
- инвестиция ва қурилиш лойиҳаларининг дастлабки босқичи;
- инвестиция ва қурилиш лойиҳаларининг асосий босқичи;
- инвестиция ва қурилиш лойиҳаларининг якуний босқичи;
- кафолат мажбуриятлари босқичлари.
Шундай қилиб, инвестициялар ва қурилиш лойиҳаларининг бошланғич босқичи 1-даражали низо субъектлари бир томондан инвестиция ва қурилиш лойиҳаларини буюртмачи / ишлаб чиқувчи, иккинчидан:
- архитектура ва шаҳарсозлик идоралари;
- атроф-муҳитни муҳофаза қилиш идоралари;
- эр бошқаруви идоралари;
- энергия назорати бошқаруви;
- алоқа ва ахборотни бошқариш;
- муҳандислик ва техник хизматлари;
- маҳаллий бошқарув идоралари;
- бошқа бошқарув ва назорат идоралари.