Мавзу 1: Тупроқ кесмасини олиш усуллари хақида тушунча

M D H dagi tuproq tiplari tarkibidagi chirindi (gumus)

miqdori (I.V.Tyurin ma’lumoti)

4-jadval

Tuproq tipi

Haydalma

qatlamidagi

gumus

miqdori,%

1gektardagi gumus zahirasi, t.

(har xil tuproq qatlamlarida)

0 – 20 sm 0 – 100 yoki 1 – 120 sm

Chimli podzol

2 – 7

53

80 – 120

Podzollashgan kul rang o’rmon

4 – 6

109

150 – 300

Qora tuproq: yuvilgan

7 – 8

192

500 – 600

Qalin qavatli

10 – 12

224

650 – 800

Oddiy

6 – 8

137

400 – 500

Janubiy

4 – 5

-

300 – 350

To’q tusli kashtan

3 – 4

99

200 – 250

Kashtan va och tusli kashtan

1,5 – 3

-

100 – 200

Bo’z

1 – 2

37

50

Qizil tuproq

5 – 7

153

150 - 300

Chirindi miqdori ikki usulda: chirindi moddalarni quruq holda yondirish va

kislota ta’sirida namlab yondirish yo’li bilan aniqlanadi. Quruq holda yondirish tuproqni

qizdirishdan va yondirganda ajraladigan karbonat angidridi miqdorini aniqlashdan

iborat. Nam holida kislota bilan yondirish tuproq chirindi moddalarini xrom kislotasi

bilan oksidlashga asoslangan. Shuning uchun ham bu usul amaliyotda ko’proq

qo’llanilib og’irlik va hajmiy usulda chirindini aniqlash imkonini beradi.

I.V.Tyurin usuli nomi bilan ma’lum bo’lgan hajmiy usul ancha keng ko’lamda

qo’llaniladi. Bu usul ko’pgina tuproq tiplari tarkibidagi chirindi miqdorini aniqlashga

yaroqlidir. Tarkibida temirning chala oksidlari (zakisi) bo’lgan botqoqlangan tuproqlar

bundan mustasnodir. I.V.Tyurin usuli ishlash uchun oson, sodda va aniq usul

hisoblanadi.