Мавзу:-1 Кириш. Ўсимликлар физиологияси фанининг объектлари ва предмети. Ўсимликлар физиологиясининг ривожланиш тарихи ва унинг усуллари, ўсимликлар физиологиясининг бошқа фанлар ичидаги мавқеи

Ж.Сенебьенинг 5 томлик “Ўсимликлар физиологияси” китоби чоп этилди ва у ўсимликлар физиологиясининг мустақил фан сифатида туғилиши ва келажакда ривожланишига асос солади. Ж.Сенебье “ўсимликлар физиологияси” терминини таклиф этиш билан чегараланиб қолмасадан, бу фаннинг асосий вазифаларини, предмети ва усулларини аниқлаб берди.

Ж.Сенебьенинг 5 томлик “Ўсимликлар физиологияси” китоби чоп этилди ва у ўсимликлар физиологиясининг мустақил фан сифатида туғилиши ва келажакда ривожланишига асос солади. Ж.Сенебье “ўсимликлар физиологияси” терминини таклиф этиш билан чегараланиб қолмасадан, бу фаннинг асосий вазифаларини, предмети ва усулларини аниқлаб берди.

Россияда ўсимликлар физиологияси ХIХ асрнинг иккинчи ярмидан ривожлана бошлади. Унга Андрей Сергейевич Фоминцин (1835-1918) ва Климент Аркадьевич Тимирязев (1848-1920) йиллари асос соладилар. А.С.Фоминцин (1867) Питербург университетида мустаққил ўсимликлар физиологияси кафедрасини ташкил этади. Унинг асосий илмий изланишлари фотосинтез ва ўсимликлардаги модда алмашинув жараёнларини аниқлашга қаратилган эди.

Физиологияси соҳасида Москва мактабининг ташкилиотчиси К.А.Тимирязев бўлди. У 1870-1892 йилларда Петров деҳқончилик ва ўрмон академиясининг (ҳозирги К.А. Тимирязев номидаги Москва қишоқ ҳўжалик академияси) профессори ва 1878-1911 йилларда Москва давлат университетеини профессори бўлиб ишлади. У янги физик-кимёвий усулларни қўллаш натижасида фотосинтезнинг муҳим қонунятларини аниқлашга мувоффақ бўлди, хлорофилнинг физик-кимёвий хоссаларини ўрганишга катта хисса қўшди. Фотосинтез ёруқлик жадаллигига, спектрал таркибига ва қуёш ёруғлигиннинг энергиясига боғлиқ эканлигини аниқлаб тажрибалар орқали исботлади.

Ўсимликлар экологик физиологиясига асос солган олимлардан бири Н.А.Максимовдир. У ўзининг шогирдлари (И.И.Туманов, Ф.Д.Сказкин, В.И. Разумов, Б.С. Машков, Л.И.Джабаридзе, В.Г.Александров, И.В.Красовская ва бошқалар) билан биргаликда ўсимликларнинг ноқулай омилларга таъсирига, совуққа чидамлилик физиологияси, ўсиш ва ривожланиш, сунъий ёруғлида ўсиш каби жараёнларнинг назарий асосларини ишлаб чиқди.