Мавзу №1 Жамоат соғлиқни сақлаш ва менежмент фанининг тариҳи, вазифаси ва усуллари

---

 

MAVZU  

 

 

Jamoat salomatligi va  sog‘likni 

saqlashni tashkil etish fanining  

tarixi, vazifasi va usullari 

 

---

,

 Ma'ruzaning maqsadi:  

 

ma'ruzaning maqsadi talabalarni fanning  

maqsadi, vazifalari, uslublari va tarixiy 

tarakkiyot yuli bilan ,tanishtirish 

---

Reja, 

• , - Jamoat salomatligi va  sog‘likni saqlashni tashkil etish 

fanining tibbiyot, gigiena va jamiyat  fanlari ichidagi o‘rni. 

• - Jamoat salomatligi va  sog‘likni saqlashni tashkil etish 

faniga ta'rif va uning  amaliyotdagi ahamiyati. 

• - Jamoat salomatligi va  sog‘likni saqlashni tashkil etish 

fanining vazifalari va  usullari. 

• - Respublikada va Xorijiy davlatlarda fanning paydo bo‘lishi 

va rivojlanis 

---

,

 Jamoat salomatligi va  sog‘likni saqlashni 

tashkil etish fanini tibbiyot ta'limidagi eng 

murakkab fanlardan biri xisoblanadi va u 

bo‘lg‘usi shifokorlarni, aholi salomatligini 

muxofazasi bilan shug‘ullanuvchi sog‘liqni 

saqlash tashkilotchisini shakllantirishda katta 

ahamiyat kasb etadi. hi. 

 

---

Ushbu predmetni chuqur o‘zlashtirish 

uchun o‘z navbatida jamiyat, tibbiy biologik, 

klinik fanlardan chuqur bilimga ega  bo‘lishi 

zarur. 

---

Jamoat salomatligi va  sog‘likni saqlashni tashkil etish fani 

ma'lum tarixiy daJamoat salomatligi va  sog‘likni saqlashni 

tashkil etish fani ma'lum tarixiy davr shart-sharoitlaridan 

kelib chiqqan holda ijtimoiy sharoitlar va tashqi muhit 

omillarini inson salomatligiga ta'sirini o‘rganadi.  

 Jamoat salomatligi va  sog‘likni saqlashni tashkil etish fani 

ilmiy fan sifatida aholi salomatligini saqlash va  

mustaxkamlash yo‘lini ko‘rsatibgina qolmasdan, balki davlat 

hukumatning yordami orqali sog‘liqni saqlash tashkilotlari, 

muassasalarining keng amaliy faoliyatini tashkil etishda 

bevosita ishtirok etadi.vr shart-sharoitlaridan kelib chiqqan 

holda ijtimoiy sharoitlar va tashqi muhit omillarini inson 

salomatligiga ta'sirini o‘rganadi.  

, 

---

Шундай килиб, Жамоат 

саломатлиги

 

 ва  соғликни 

сақлашни ташкил этиш фани - 

ахоли саломатлиги, согликни 

саклаш ва тиббиётнинг ижтимоий 

масалалари хакидаги фандир. 

 

---

Fanning asosiy vazifalari quyidagilardan 

iborat: 

 

• 1. Aholi sog‘lig‘ini  o‘rganish usullari va  1. Aholi sog‘lig‘ini  o‘rganish 

usullari va  uslublarini ishlab chiqish, aholi salomatligi va unga ta'sir 

etuvchi ijtimoiy shart-sharoitlarni o‘rganish. 

• 2. O‘zbekiston Respublikasi xukumatining sog‘liqni saqlash 

borasidagi siyosatini nazariy asoslash va sog‘liqni saqlashni 

prinsiplarini ishlab chiqish hamda ularni amaliyotga tadbiq etish. 

• 3. Davlatimizning sog‘liqni saqlash borasidagi siyosatiga mos holda, 

aholiga tibbiy yordam ko‘rsatishning  yangi tashkiliy forma va 

usullarini sog‘liqni saqlashning boshqaruv tizimini ishlab chiqish va  

takomillashtirish. 

• 4. Tibbiyot xodimlarini xozirgi zamon  talablariga mos holda 

tayyorlash, tarbiyalash 

 

 

 

---

Jamoat salomatligi va soglikni saklashni tashkil 

etish fanining asosiy tarkibiy kismlari  

 

• Soglikni saklashning tarixini urganish 

• Tibbiyot va soglikni saklashning nazariy asoslari va muammolari 

• Axoli salomatligini urganish va uning uslublarini tarakkiy ettirish. 

Tibbiyot statistikasi. 

• Axolining turmush sharoiti, turmush tarzi, tashki muxit omillarini 

inson salomatligiga ta'sirini urgani 

• Tibbiy - ijtimoiy yordam muammolari. Ijtimoiy ta'minot va 

salomatlikni sugurtalash. 

• Axoliga tibbiy yordam tashkil etishning yangi forma usullarini ishlab 

chikish. 

• Soglikni saklashni rejalashtirish, moliyalashtirish. Soglikni 

saklashning iktisodiyoti. 

• Soglikni saklash tizimiga raxbarlik kilish va uni boshkari 

---

Fanning uslublariga 

quyidagilar kiradi:.  

 

• 1. Statistik usul 

• 2. Tarixiy usul 

• 3. Ekspert baholash usuli 

• 4. Iqtisodiy tadqiqot usuli 

• 5. Eksperiment usuli 

• 6. Sotsiologik usuli 

---

Axolining salomatligini urganishda 

asosan 3 ta manbalardan ma'lumot 

olinadi.. 

 

• Davlat kayd - xisobot xujatlari 

• Maxsus kushimcha tadkikotlar utkazish 

• Anamnestik - anketa surov usuli  

 

---

Dunyoda soglikni saklashning 

rivojlanishiga oid asosiy davr 

• Miloddan avvalgi davr: 

• III ming yillik. Misr va Yunon madaniyatlarining 

ravnok topishi – kanalizatsiya, yuvib turiladigan 

xajotxonalar. 

• V-IV asrlar. Kadimgi Yunoniston – shaxsiy gigiena, 

sport, tugri ovkatlanish, shaxar vrachlari, Gippokrat: 

salomatlik omillari, kasalliklr xakida birinchi talimot. 

 

---

Bizning era 

 

•

VII-XII asrlar: Mamun akademiyasi, Abu Rayxon Beruniy, Ibn Sino, Abu Bakr Arroziy kabi 

shark olimlarining vatandoshlarimizning buyuk yutuklari. 

•

1779 yil Germaniya sanitariya politsiyasi. 

•

1800 yil Buyuk Britaniyada kushn va flotda emlash. 

•

1801 yil axolini ruyxatga olish. 

•

1864 yil Rossiya – Zemstvo tugrisida konun. Xalk salomatligi tugrisida gamxurlik kilish. 

•

1869 yil Mendeleev D.I. kimyoviy elementlar davriy konuni. 

•

1918 yil Sobik SSSR da Davlat SSTning karor topishi. 

•

1935 yil AKSh ijtimoiy sugurta. 

•

1946 yil Jaxon SST tashkil topdi. 

•

1948 yil Buyuk Britaniyada milliy soglikni saklash tizimi barpo etildi. 

•

1977 yil JSSTda «2000 yilga kelib xamma salomat bulsin» dasturi kabul kilindi. 

•

1978 yil BTSYo tugrisida Olmoaotada JSSTE kanferensiyasi buldi va Olmaota 

deklaratsiyasi kabul kilindi. 

•

1981 yil birinchi OITS xodisasi aniklandi. 

•

1990 yil bolalarni ximoya kilish yuzasidan jaxon kanferensiyasi bulib utdi. 

•

1998 yil JSST «21-asrda xamma salomat bulsin dasturi kabul kilindi». 

 

---

Ushbu fan tibbiyot  fanlari ichida 

eng yosh fanlardan biri 

xisoblanadi. Uning dunyoga 

kelishi XIX- asrning oxiri  XX 

asrning boshlari deb, qayd etish 

---

Ushbu fanni rivojlanishini shartli ravishda bir 

necha bosqichga bo‘lish mumkin 

- 1922-1929 yillar- kafedralarning paydo 

bo‘lishi va uning nazariy asoslarini ishlab 

chiqilishi bilan xarakterlanadi.  Moskvada 

1922 yili Birinchi Davlat Universiteti tibbiyot 

fakulteti qoshida Birinchi ijtimoiy gigiena 

kafedrasi ochildi va unga N. Semashko 

rahbarlik qildi. 1923 yili 2 Davlat Universitet 

tibbiyot vakulteti qoshida yana bir ijtimoiy 

gigiena kafedrasi ochildi va unga Z.P. Soloboev 

kafedra mudiri deb tayinlandi. mumkin.  

 

---

Shu yili Sankt-Piterbugda Kievda, 

Voronejda, Kozonda, Xarkovda, 

Saratovda shu jumladan Toshkentda 

O‘rta Osiyo Davlat Universiteti 

tibbiyot fakulteti qoshida ijtimoiy 

gigiena kafedrasi och 

---

1930 yillarda davolash-profilaktika 

muassasalarini tashkil etish, qishloq 

axolisi va sanoat korxonalari ishchilariga 

tibbiy xizmatni tashkil etish, ularni sifatini 

oshirish sog‘liqni saqlashni statistikasini 

xamda sog‘liqni saqlashni rejalashtirish 

moliyalashtirish uslublarini ishlab chiqish 

sotsial gigienistlarni  

---

1935 yili birinchi marotaba mustaqil 

Statistika kafedrasi ochildi va unga 

taniqli professor P.A. Kuvshinnikov 

raxbarligida shahar va qishloq aholisi 

kasallanishlari tabiiy harakati 

o‘rganildi va kasalliklar o‘lim 

sabablari nomenklatura va  

klassifikatsiyasi ishlab chiqildi.diqqat 

markazida bo‘ldi. 

 

---

1936 yili G.A. Batkis tomonidan yangi  

ijtimoiy gigiena  darsligi yozildi. 

- 1941-1945 yillar. Ushbu yillarda ya'ni 

Jaxon urushi davrida sog‘liqni saqlashni 

tashkil etish kafedralarining diqqat 

e'tiborini frontda tibbiy-sanitariya 

xizmatini tashkil etishga qaratilgan. 

- 1966 yilga kelib sog‘liqni saqlashni 

tashkil etish kafedralari «Ijtimoiy gigiena 

va sog‘liqni saqlashni tashkil etish deb 

nomlanadiga 

---

 

Nazorat savollari  bo‘ldi. 

 

•  

1. Ijtimoiy sharoitlar natijasida vujudga keladigan ijtimoiy 

omillarning elementlari nimalardan iborat. 

• 2. Jamoat sog‘lig‘ini saqlash va menejment fanining 

asosiy usullari nimalardan iborat. 

• 3. Tibbiyot statistikasi necha qismdan iborat 

• 4. Fanning asosiy vazifalariga  nimalar kiradi. 

• 5.  Iqtisodiy usul nimalarni o‘rganadi 

• 6. Eksperiment usulini asosiy vazifalari nimalardan iborat 

• 9. Tavsiya etiladigan adabiyotlar (ishchi dasturi oxirida 

ularning ro‘yxati keltiril 

---

xulosa 

•  

Biz bugungi ma'ruzamizda  

•        Ijtimoiy gigiena va sog‘liqni saqlashni tashkil 

etish  fanini fan sifatida tibbiyot, gigiena va 

jamiyat  fanlari ichidagi o‘rnini, jamoat sog‘lig‘ini 

saqlash va menejment fanining amaliyotdagi 

ahamiyatini, jamoat sog‘lig‘ini saqlash va 

menejment fanining vazifalari va  usullarini, 

Respublikada va Xorijiy davlatlarda fanning 

paydo bo‘lishi va rivojlanishini kurib chikdik.adi).