Mavzu: 1-§. 15-asr oxiri-16-asr boshlarida Movarounnahrda siyosiy vaziyat


Markaziy Osiyo xonliklari va Rossiya imperiyasi munosabatlarining keskinlashuvi



Download 165,41 Kb.
bet218/223
Sana30.12.2021
Hajmi165,41 Kb.
#197564
1   ...   215   216   217   218   219   220   221   222   223
Bog'liq
8-o'zbek konspekt tarix [uzsmart.uz]

Markaziy Osiyo xonliklari va Rossiya imperiyasi munosabatlarining keskinlashuvi

Markaziy Osiyo xonliklari va Rossiya munosabatlarining keskinlashuviga podsho Rossiyasrning Markaziy Osiyoda o’z ta’sirini mustahkamlash yo’lidagi harakatlari sabab bo’ldi. Xususan, 1847-yilda Rossiya, xonliklarga olib boradigan yo’lda ikkita istehkom qurdi. Ularning biri-Aralsk shahri yaqinida barpo etilgan (Sirdaryo o’zani yaqinida) Raim istehkomi, ikkinchisi Yettisuv Olatog’idagi Kopal istehkomi edi. Bu istehkomlar Rossiya olib borgan siyosatda harbiy yo’l bilan Markaziy Osiyoni ishg’ol etish tomon burilish ro’y berganligining yaqqol isbotidir. Bu hoi Markaziy Osiyo xonliklarini tashvishga solib qo’ydi. Shuning uchun ham Xiva xoni Orenburgga o’z vakillarini yubordi. Xon o’z maktubida yaxshi qo’shnichilik o’rnatish hamda do’stona yashash istagini bildirgan hamda Raim istehkomini buzib tashlashni iltimos qilgan edi. Xiva elchilari 1847-yilda Peterburgda podsho qabulidabo’lganbo’lsalarda, ko’zlangan maqsadga erisha olmadilar. Xiva xonligining qurol kuchi bilan istehkomni yo’q qilish yo’lidagi urinishlari natija bermadi. Chunki, rus garnizoni yaxshi qurollangan edi. Bu paytda Qo’qon-Rossiya munosabatlari ham keskinlashgan edi. Qo’qon xoni Xudoyorxon ham yangi istehkomlar qurilganligidan tashvishga tushib qolgan edi. Natijada, Xudoyorxon Rossiyaga elchi yuboradi. Podsho nomiga yo’llangan maktubda Xudoyorxon Nikolay I ga Qo’qon xonligida jamoat tartibi tiklanganligini, savdo yo’llari yaxshi qo’riqlanayotganligini, rus savdogarlari uchun hech qanday xavf-xatar yo’qligini bildirgan. Ayni paytda, Raim istehkomi qurilganligidan norozi ekanligini ma’lum qilgan. Nikolay I o’z javob maktubida Qo’qonda tartib o’rnatilganligidan mamnun ekanligini bildirgan, biroq Raim istehkomi buzilmasligini tasdiqlagan edi. Podsho o’z fikrini Raim istehkomining avvalo Rossiya hududida qurilganligi bilan, ikkinchidan esa, bu istehkom u qurilgan hududda tartib va tinchlikni, savdo karvonlari osoyishtaligini ta’minlashga xizmat qilayotganligi bilan „asoslagan“ edi. Tez orada Qo’qon qal’asi bo’lgan Oqmasjidni Rossiya bosib olishni moljallayotgani ma’lum bo’lgach, Rossiya-Qo’qon munosabatlari yanada keskinlashdi. Yuqorida qayd etilganlar ertami-keclimi Rossiyaning Markaziy Osiyo xonliklariga qarshi bosqinchilik yurishi boshlashi muqarrar ekanligini ko’rsatar edi. Markaziy Osiyo xonliklarining Rossiyaga qarshi turishda Buyuk Britaniyaga suyanishi mumkinligi ehtimoli ham o’zini oqlamadi. Bunga Rossiya-Buyuk Britaniya munosabatlarida o’zgarish yuz berganligi sabab bo’lgan edi. Afg’onistonga qarshi urushda mag’lubiyatga uchragan Buyuk Britaniya Rossiya bilan kelishishga qaror qiladi. Bu kelishuvga binoan Rossiya Markaziy Osiyo bilan cheklanadi, Hindistonga chiqish niyatidan voz kechadi. Buyuk Britaniya esa Rossiyaning Markaziy Osiyoda olib borgan siyosatiga qarshilik qilmaydigan bo’ladi. Afg’oniston esa Buyuk Britaniya va Rossiyaning Osiyodagi mustamlakalari o’rtasida ularni ajratib turuvchi hudud sifatida e’tirof etiladi. Markaziy Osiyo xonliklari endilikda yakkalanib qolib, ularni faqat o’zaro ittifoqliklarigina saqlab qolishi mumkin edi. Afsuski, ularning o’rtasidagi o’zaro ziddiyat shu darajada kuchli ediki, hatto tashqi hujum xavfi ham ularni birlashtira olmadi. Oqibati yomon bo’ldi. Xonliklar Rossiya istilosi qurboni bo’lishiga yo’l ochildi.


Download 165,41 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   215   216   217   218   219   220   221   222   223




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish