2. Teledasturlar scenariysi tuzilishi.
Mikle Korleone unitaz bachogi orqasida yashiringan to‘pponchani lu|iill I In. и и qotillarga o‘q uzadi. Qotillar unga nimalardir deydi, u I'imiIi In imli. ." ti|T,i marta dushmanlarni o‘ldiribgina otasining hayotini in|lnli i|iili'ilH|'.a i.shonch hosil qiladi. Ammo bizni so‘zlar emas, balki bu .nl и пи Iji)-i I ulbol liayajonga soladi. Qanday qilib Maykl o‘zining ikki in’pun ilii.'.liman kallasiga uradi? Biz Maykl bilan birgalikda xavf-xatar, lalilikn va butunlay noaniqlik yo‘lidan boramiz. Keyingi daqiqada nima Im'li'iliini hech kim ayta olmaydi. Tahlika shu yerda va ayni tobda in|i>vvn/ i|ilayapti. Dushmanlar qahramonga nisbatan kuchli. Ammo u yongib chiqishi kerak! Biz shuni istaymiz! Bu saspens.
Biroz oldin qurolsiz Maykl kasalxonadagi yaralangan otasini ziyornt qiladi va otasi himoyasiz ekanligining, tansoqchilar olib tashlanganining guvohi bo‘ladi. Ha demay, unga qotillar keladi. Maykl paltosining yoqasini ko‘taradi, qoMlarini cho‘ntaklariga tiqadi: u xuddi qurollangan qo‘riqchiga o‘xshaydi. Bizgina uning qurolsiz va himoyasiz ekanligini bilamiz. Dushmanlar buni bilishmaydi. Bu chigaldan u qanday chiqib ketadi? Shunday daqiqalarda fdm bizlarni o‘z iskanjasiga oladi va tom ma’noda ekran tomon sudraydi. Biz o‘sha yerdamiz, qaynoq muhabbatimiz sohibi bo'lgan Mayklning vujudidamiz, u uchun o‘zimizga qayg‘urgandek qayg‘uramiz. Bularning hammasini bizdagi saspens amalga oshiradi.
«Bahoming 17 lahzasi» filmining afsonafiy muvaffaqiyatini saspens ta’minlaydi - qahramon hamisha uning kuch-qudratidan aql bovar qilmaydigan darajada kuchli bo‘lgan xavf-xatar markazida bo‘ladi. Biz unga ishonamiz, uni sevamiz, uning taqdiridan xavotirga tushamiz. Dushman qancha kuchli bo‘lsa, saspens shuncha kuchli bo‘ladi.
Saspens - bu seni ta’qib qiluvchi kishining nafasi sezilib turadigan holat - noto‘g‘ri qo‘yilgan bir qadam seni halokatga olib keladi. Boshqa shahardan telefon orqali qilingan o‘lim tahdididan tomoshabin anchagina kam saspens quvvatini oladi. Ufqda paydo bo‘lgan quyun - qiziqishdan boshqa narsa uyg‘otmaydi. Quyun qahramon uyining tomini uchirib ketsa, siz yaxshigina saspens olasiz.
Ammo bu ma’noda tog'dan lovullab yonayotgan neft uchish maydoniga selday oqib keladigan boshqa bir epizod hayratliroqdir. Epizodning 5-6 daqiqa davom etishiga ko‘ra bu tog'ning 10-15 km balandlikka ega bo‘lishi lozimligini tasavvur etish qiyin emas. Ammo bu hech kimning kallasiga kelmaydi. Neft baland tog‘dan oqib tushishi mumkin emasligi, chunki uni qadimgi dengizlar tubidan qazib olinishiday ochiq-oydin narsalar haqida gapirmasayam bo‘ladi.
Agar men oddiy dramatik sahnani tasvirga olganimda edi, maslahatchilardan birortasi shubhasiz: «Nega sizning neft omboringiz bunchalik balandlikda joylashgan?» - degan boiardi. Ammo saspens tufayli tog‘dan uchib kelayotgan olov berahm qotilga o‘xshab qahramonni o‘lim xavfiga qo‘yayotganday bo‘ladi. Tomoshabinlar hayajonlanadilar, ular qahramon g‘alaba qilishini va qutilib qolishini istashadi. Boshqa narsalar esa muhim emas.
Qahramon saspensda «ov tamoyili»ga ko‘ra harakat qiladi. U quvib yetadi yoki qochib qutiladi. Agar quvib yetadigan bo‘lsa, xuddi tozi itga o‘xshab miyasining birgina - «quvib yetish» degan burmasi ishlaydi. Qochayotgan boisa, boshqa, ammo yana birgina - «bo‘ridan qochib qutilish» burmasi ishlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |