Mavzu : Retsepturaning uash tayyorlashdagi ahamiyati. Retsept va uning tuzilishi. Ta’lim berish texnologiyasi

1 gramm
1 g
1 / 10	0,1	1 desigramm	1 dg
1 / 100	0,01	1 santigramm	1 sg
1 / 1000	0,001	1 milligramm	1 mg
1 / 10 000	0,0001	1 desimilligramm	1 dmg
1 / 100 000	0,00001	1 santimilligramm	1 smg
1 / 1000 000	0,000001	1 mikrogramm yoki gamma	1 mkg

Agardorimoddasitomchilardaberilsa,tomchilar soniRim raqamidako’rsatiladi. M-n: gttsV(beshtomchi). Agar dori vositasi tarkibiga dozasi ta’sir birligida (TB) ifodalangan dori moddalari kirsa reseptda og’irlik miqdorlari o’rniga dorining ta’sir birligidagi miqdori ko‘rsatiladi. M-n: 250 000 TB.
Hajm o’lchovi birligi sifatida 1 litr qabul qilingan.Bu 1000 kub santimetr kimyoviy toza suvning odatdagi atmosfera bosimida (760 mm simob ustuni) va 4°C haroratdagieng yuqori miqdori.

Og’irlik ulushlari	Reseptda dozaninng ifodalanishi	Og’irlik o’lchovi birliklari	Qisqartmasi
1000	1000 ml	1 litr	1 l
1000 / 10	100 ml	1 desilitr	1 dl
1000 / 100	10 ml	1 santilitr	1 sl
1000 / 1000	1 ml	1 millilitr	1 ml

RESEPT VA UNINGTUZILIShI
Resept – bu shifokorning farmasevtga ma’lum shakl, doza, va miqdorda dori tayyorlash to`g’risidagi yozma murojaati bo’lib, bunda bemor ushbu doridan qanday foydalanish kerakligi haqida ma’lumot ham beriladi.
Resept blankasiikki qismdan iborat bo’lib, maxsus,o’lchami105mm x 148mmbo’lgan(yirtma koreshogi o’lchami esa 70mm x 148 mm) blankada siyohyokisharikliruchkalardaaniqvaravshanqilibyozilishikerak. Chunkiutibbiyyuridikhujjatdir.Imtiyozgaegabo’lganbemorlaruchunreseptyozilgandareseptblankasigabu haqdategishlimuhr(“bepul”, “imtiyozli”) bosiladivaalbattashifokorningimzosi, muassasarahbariimzosivayumaloqmuhrbilantasdiqlanadi.
Narkotikmoddalar va kuchli ta’sir etuvchi dori vositalari maxsushisobdaturadigan,tartibraqamigaegabo’lgan(pushti rangli) blankalarda yoziladi.Bundayblankalarboshshifokorda, seyfda saqlanadi.
Resept quyidagi tarkibdan iborat:

№	Resept bo’limlari	Ma’nosi	Namuna
1	Inscriptio	boshlang’ich qism bo’lib, unda davolash muassasasining nomi, manzili va telefon raqami ko’rsatiladi.	10 – poliklinika Navoiy ko’ch., 15, tel. [phone]
a)	Datum	resept yozilgan kun, oy, yil	3 may 2018
b)	Nomen aegroti	bemorning ismi-sharifi, yoshi, xususan bolalar va keksa yoshdagi bemorlarning yoshi aniq ko’rsatiladi	Yusupov Yusuf, 12 yosh
c)	Nomen medici	resept yozgan shifokorning ismi-sharifi	Azizov A.A.
2	Invocatio	shifokorning dorini tayyorlash bo’yicha farmasevtga murojaati bo’lib - Recipe - “Olgin”, qisqacha “Rp.:” yoziladi	Rp.:
3	Designatio materiarum s. ordinatio	ushbu reseptda keltirilgan dori tarkibi. U quyidagilardan iborat:
a)	remedium basis	dori tarkibidagi asosiy ta’sir etuvchi modda;	Rp.: Natrii benzoatis 3,6
b)	remedium adjuvans	yordamchi vosita bo’lib, asosiy moddaning ta’sirini kuchaytiradi;	Liquoris Ammonii anisati 3 ml
c)	remedium corrigens	asosiy moddaning ta’mi va hidini to’g’irlaydi;	Sirupi simplicis 60 ml
d)	remedium constituens	doriga ma’lum shakl beradigan modda. “Adjuvans” va “corrigens” faqat zarur holatdagina asosiy moddaga qo’shiladi.	Aquae destillatae ad 180 ml
4	Subscriptio	dorini kerakli shaklda tayyorlash, miqdori va qanday idishda berilishi bo’yicha farmasevtga ko’rsatma.	M.f. (misce ut fiat – aralashtir… hosil bo’lsin), yoki M.D.S. (Misce.Da. Signa. – aralashtir, ber, belgila)
		Shunday dozalardan shuncha miqdorda berilishi ko’rsatiladi	D.t.d.N. (Da (dentur) tales dosis Numero - shunday dozalardan shuncha miqdorda berilsin)
6	Signatura	dorini qanday va necha marta qo’llash bo’yicha bemor yoki tibbiyot xodimiga ko’rsatma (asosan bemor tushunadigan tilda yoziladi).	S. (Signa) – 1 choy qoshiqdan kuniga 3 mahal 4 kun davomida ichilsin.
7	Nomen medici	shifokor FISh, muhri va imzosi.	AzizovA.A.

Reseptning 2, 3, 4 qismlari lotin tilida yoziladi, qolganlari davlat tilida. Dori tarkibiga kiruvchi moddalar reseptda lotin tilida (qaratqich kelishigida) yoziladi.
Agar bemorga dorini tez tayyorlab berish kerak bo’lsa shifokor resep t blankasining yuqori qismiga ko’rinib turadigan joyiga Cito– tez,yoki Statim– darhol degan so’zni yozib beradi va bunday reseptga dorixonada navbatsiz xizmat ko’rsatiladi.
Reseptda 2 ta yoki bir necha modda bir xil miqdorda yoziladigan bo’lsa, doza o’sha preparatlar oxirgisining qarshisiga qo’yiladi, undan oldin ana yoki qisqacha āā so’zini yozib qo’yiladi, bu bir xil miqdorda degan ma’noni bildiradi.
Agar bemorga beriladigan dorini takrorlash zarurati tug’ilsa, shifokor buni reseptning ko’rinib turadigan joyiga yozib qo’yishi lozim. Masalan, Repetatur takrorlansin, Bis repetatur ikki marta takrorlansin.
Bitta resept blankasida 2 ta resept yozilgan taqdirda ularbir-biridan # belgisi bilan ajratiladi.
Reseptda lotincha so’z va ifodalarning qisqartirilgan shakli qo’llanilishi mumkin. So’z undosh harfda qisqartiriladi, agar juft undosh bo’lsa – ikkinchi harfda qisqaradi.