Mavzu №: qo‘l va oyoq skeleti suyaklarining tuzilishi. Ma’ruza rejasi

Yelka kamarining suyaklari.
Yelka kamari chap va un tomonda bittadan o‘mrov va kurak suyaklaridan tuzilgan.
O‘mrov suyagi egilgan naysimon suyak bo‘lib, ko‘krak qafasining old tomonida gorizontal xolda joylashgan. O‘mrovning o‘rta qismi yoki tanasi va ikki uchi bor. O‘mrov suyagining medial uchi to‘sh suyagining dastasi bilan birikadi, lateral uchi esa kurakning akromial, ya’ni yelka o‘simtasi bilan birikadi. Paypaslash usulida o‘mrov suyagini joylashuvini aniqlash mumkin. O‘mrov suyagini funktsional axamiyati katta, chunki ayni bir vaqtda bu suyak kulni tanaga birlashtiradi, ikkinchi tomondan esa yelka bo‘g‘imini ko‘krak qafasidan uzoqlashtirib, kulni turli xarakatlarini erkin bajarilishini ta’minlaydi.
Kurak uchburchak yassi juft suyakdir. Kurak ko‘krak qafasining orqa tomonida V-VIII qovurg‘alari chegarasida joylashgan. Kurakda 3 qirra, 3 burchak va 2 - ta yuza farqlanadi. Lateral qirra kengaygan bo‘lib, tashqi burchak chegarasida bo‘g‘im chuqurchasini xosil qiladi. Bu chuqurcha yelka suyagining boshchasi bilan birikib yelka bo‘g‘imini xosil qiladi.
Kurakning medial qirrasi o‘tkir bo‘lib, umurtqa pog‘onasiga nisbatan paralel xolda joylashgan. Kurakda ustki qirrasi xam farqlanadi.
Kurakning orqa yuzasi kurak qirrasi bilan 2 qismga bo‘linadi: qirra osti yuza va qirra ustki yuzalariga. Kurak qirrasi lateral yoki tashqi tomonga o‘sib akromial ya’ni yelka o‘sig‘i xosil qiladi. Kurakning yuzasida kurak osti chuqurchasi joylashagn. Bo‘g‘im chuqurchasidan yuqoriroqda tumshuqsimon o‘sig‘i chiqadi. Evolyutsiya jarayonida kurak suyagi odamsimon maymunlarga qaraganda keskin o‘zgargan. Odamda kurak suyagi orqaga siljib, kengligiga nisbatan uzunligi ancha kaltalashgan, kurak usti chuqurchasi kurak osti chuqurchaga nisbatan kichik bo‘ladi. Odamsimon maymunlarda kurak qirrasi kurak satxiga nisbatan 59⁰ ni tashkil etadi va undan oshmaydi, odamlarda bu burchak 90⁰ gacha yetishi mumkin. Maymunlarda kurak usti va kurak osti chuqurchalari jajmi jixatdan bir-biriga teng bo‘ladi.