Mavzu : Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari

Mavzu : Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari ( takrorlash )

Darsining talimiy maqsadi :

O`quvchilarga oksidlanish qaytarilish reaksiyalar, oksidlovchi,qaytaruvchi to`g`risida bilim berish.

Oksidlovchi,qaytaruvchilarni aniqlash, oksidlanish –qaytarilish reaksiyalari tenglamalarini tuzish ko`nikmalarini hosil qilish .

Oksidlanish – qaytarilish reaksiyalarini ahamiyatini anglatish .

Darsning tarbiyaviy maqsadi :

O`quvchilarda bir-biriga do`stona munosabatda bo`lish malakasini,bir-biriga yordam berish tuyg`usini,guruh bo`lib ishlash malakasini hosil qilish .

Sinfda do`stona muhitni vujudga keltirish .

Darsning rivojlantiruvchi maqsadi :

O`quvchilarning mustaqil mutoala qilish , mustaqil bilim olish , o`qigan ,o`rgangan

materiallar asosida xulosa qilish malakalarini rivojlantirish .

Darsning jihozlari :plakatlar , tarqatmalar.

Darsning turi : noanaviy ,sinov, berlashuv .

Darsning borishi :

I . Tashkiliy qism :

1. Sinf xonasini darsga tayyorligini ,o`quvchilar davomatini , o`quv qurollari , formasini ko`zdan kechirish.

2. Sinf o`quvchilarini uch guruhga ajratish va ularni ,, oksidlovchilar” ,

,,qaytaruvchilar” va ,,ham oksidlovchi ,ham qaytaruvchi “ guruhlari bilan nomlash.

Sinfda jami 27 o`quvchi bo`lib har guruhda 9 tadan o`quvchi bo`ladi .

II. Mavzu o`tilgan darslarda o`rganilgan va o`quvchilarga takrollab kelish topshirilgan. Dars bellashuv tarzda o`tadi .Doskaga faqat oksidlovchi , faqat qaytaruvchi va ham oksidlavchilar ,ham qaytaruvchi xossalarni namoyon qiluvchi moddalarning formulasi yozilgan doira shaklidagi qog`ozlar ilib qo`yilgan. Guruhlarning har bir o`quvchisi navbatma –navbat moddalardan o`z guruhi bilan nomlanuvchi moddalarni tanlaydi va ko`krak nishon qilib ta`qib oladi .

Guruhlarning ishlari tekshirilib, xato va kamchiliklar kuzatib boriladi va baholab jadvalga qayt etiladi .

Dars quyidagi shartlar bo`yicha davom etadi :Har bir guruhdan bir o`quvchi doskaga taklif etilib ularga oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari haqida ma`lumotlar yozilgan qog`ozlar beriladi . Ular ma`lumotlarni quyidagi tartibda joylashtirishlari zarur .

Oksidlanish qaytarilish reaksiyalari




Malekulalar aro ichki malekulyar disproporsiyalanish

MnO₂ + HCl =Cl₂ + MnCl₂ KNO₃ =KNO₂ + O₂ Cl₂ + H₂O = HCl + HClO

3-shart : Har bir guruxdan bir o`quvchi doskada o`z guruhi nomini izohlaydi .

4-shart : Oksidlanish – qaytarilish reaksiyalarining turini aniqlash uchun ularda ishtirok etayotgan atomlarning oksidlanish darajalarini aniqlash lozim . Har bir guruhdan bitta o`quvchilar doskaga taklif etiladi va moddalarning formulasi asosida ulardagi atomlarning oksidlanish darajasini aniqlaydilar . O`quvchilarning

ishlari tekshirilib baholab boriladi .

5-shart : Har bir guruh a`zosi oksidlanish – qaytarilish reaksiya tenglamalarini

elektron balans usulida tuzadi .
6-shartda : Barcha o`quvchilarning mavzu yuzasidan bilimlari sinaladi . Buning uchun teskari o`girilib qo`yilgan turli shakldagi qog`ozlarga savollar yozilgan .

Har bir guruhdan o`quvchilar navbatma-navbat o`qiydi va javob beradilar .

Doskaga ilib qo`yiygan kimyoviy jihozlarning rasmi chizilgan plakatlarga yopishtiriladi. Har bir guruh uchun quyidagicha jihozlar chizilgan :

Qaysi guruh jihozini to`liq yasasa g`olib hisoblanadi .

Har bir guruh a`zolari navbatma-navbat quyidagi savollarga javob berishadi.

1. 
   guruh savollari :
   

1. 
   Oksidlovchi nima ?
   
2. 
   murkkab moddalarda atomlarning oksidlanish darajalari yig`indisi nechaga teng?
   
3. 
   Vodorodning oksidlanish darajasi necha ?
   
4. 
   Ichki malekulyar oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari .
   
5. 
   Ftor erkin sharoitda oksidlovchimi , qaytaruvchimi ?
   
6. 
   Atom qaytarilganda uning oksidlanish darajasi qanday o`zgaradi ?
   
7. 
   Turmushda suvni tozalashda nihoyatda zaharli gaz xlor ishlatiladi , nima uchun ?
   
8. 
   Quyidagi reaksiya turini aniqlang :
   

KNO₃ = KNO₂ + O₂

9. 
   HJ oksidlovchimi yoki qaytaruvchimi ?
   

2. 
   guruh savollari :
   

1. 
   Qaytaruvchi nima ?
   
2. 
   Oddiy moddalarning oksidlarinish darajasi
   
3. 
   Malekulalar aro oksidlanisg – qaytarilish turlari
   
4. 
   Sinproporsiyalanish reaksiyalari qanday reaksiyalar
   
5. 
   O₂ oksidlovchimi yoki qaytaruvchimi ?
   
6. 
   Oksidlanish jarayonida atomlarning oksidlanish darajalari qanday o`zgaradi ?
   
7. 
   Sanoatda kislorod havodan olinadi yoki suvni parchalab olinadi .Bulardan qaysi biri
   

oksidlanish – qaytarilish reaksiyalariga misol bo`la oladi ?

8. 
   Quyidagi oksidlanish – qaytarilish reaksiyasini turini aniqlang :
   

Cl₂ + KOH = KCl +KClO₃ +H₂O

9. 
   K₂ Cr₂O₇ oksidlovchimi yoki qaytaruvchimi ?
   

III – guruh savollari :

1. 
   Oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari tarifi .
   
2. 
   Kislorodningning oksidlanish darajasi .
   
3. 
   Oksidlanish – qaytarilisg reaksiyalari turlari .
   
4. 
   Disproporsiyalanish reaksiyalari .
   
5. 
   Metallar erkin holda oksidlanish –qaytarilishga ko`ra oksidlovchimi yoki qaytaruvchimi ?
   
6. 
   Agar kimyoviy reaksiyalar paytida atomlarning oksidlanish darajasi o`zgarmasa bu qanday jarayon ?
   
7. 
   Kaliy permanganat tibbiyotda dizenfeksiyalovchi vosita sifatida ishlatiladi , bu qanday tushuntiriladi ?
   
8. 
   Quyidagi reaksiya turini aniqlang :
   

KMnO₄ + HCl = Cl₂ + MnCl₂ +H₂O + KCl

9. 
   Kislorod oksidlovchimi yoki qaytaruvchimi ?
   

7- shart : Atamalar va uylarni izohlash .

O Q D

K A I

S Y S

I T S

D A O

L R T

A I S

N L I

I I Y

Sh Sh A
8- shart : Sardorlar bellashuvida mavzuga oid masalaning yechilishi doskaga yoziladi , sardorlar masalarini shartini tuzadilar . So`ngra sardorlarning tuzgan masalalari eshitiladi va tahlil qilinadi .

Barcha shartlar bo`yicha o`quvchilarning javoblari tahlil qilinadi xato va kamchiliklari to`g`rilanadi.

O`quvchilarning to`plagan ballari asosida g`olib guruh aniqlanadi va shu guruh o`quvchilarininh barchasi ,, 5 “ ball bilan , ikkinchi o`rinni olgan huruh o`quvchlari ,,4” ball bilan , uchunchi o`rinni olgan guruh o`quvchilari esa ,,3” ball bilan baholanadi .
Uyga vazifa :

1. 
   Mavzuni takrorlash
   
2. 
   Mavzu yuzasidan qo`shimcha materiallar yig`ish
   
3. 
   Oksidlanish – qaytarilish reksiyalari mavzusiga oid testlar tuzish.