Mavzu : oilada farzand tarbiyalashda ijtimoiy pedagogik ish shakl, metod va vositalari

2. Oilada bolani axloqiy tarbiyalash va oilada bolaning mehnat tarbiyasi

Birinchi prezidentimiz Islom Karimovning «Biz sog‘lom avlodni tarbiyalab voyaga yetkazishimiz kerak, sog‘lom kishi deganda faqat jismoniy sog‘likni emas, balki sharqona axloq-odob va umumbashariy g‘oyalar kamol topgan insonni tushunamiz», va yana «Albatta, farzandga mehr qo‘yish ularning qornini to‘q, ustini but qilish o‘z yo‘li bilan, lekin bolalarimizni yoshlik chog‘idan boshlab milliy tarbiya, axloq-odob, yuksak ma’naviyat asosida voyaga yetkazish biz uchun doimo dolzarb ahamiyat kasb etib kelgan. Bu masalaga etibor bermaslik nafaqat ayrim ota-onalar, balki butun jamiyat uchun juda qimmatga tushushini ham ko‘pgina hayotiy misollarda ko‘rish mumkin» deb bildirgan fikrlari oilada bola axloqiy tarbiyasining asosini tashkil etadi. Chunki milliy axloq tarbiyasi bilan umumbashariy axloq o‘zaro uyg‘unlikda farzandlar hayotida o‘zaro amalga oshirilganda, oila tarbiyasi mustahkamlanadi va bolalarni komil inson etib tarbiyalashga zamin yaratadi.

Oila va ijtimoiy tarbiyada axloq tarbiyasining inson kamolotidagi tutgan o‘rni haqida Yusuf Xos Xojib «Kimning odobi va axloqi to‘g‘ri bo‘lsa, u kishi o‘z maqsadiga yetadi va baxt unga kulib boqadi, zero, yaxshi axloq-jamiyat, yaxshiliklarning zaminidir» va yana «Halol, haqgo‘y, axloq-odobli kishi, har qanday qimmatbaho narsadan ham qimmatli» , deb bildirgan fikrlari oilada bolalarni axloqiy tarbiyalashga asos bo‘ladi. Oilada farzandlarni axloqiy tarbiyalashda mashhur o‘zbek pedagogi Abdulla Avloniy axloq haqidagi bilimni farzandlar ongiga singdirish amaliy ahamiyatga ega. «Axloq insonlarni yaxshilikka chaqiruvchi, yomonlikdan qaytaruvchi bir ilmdir. Yaxshi xulqlarning yaxshiligini, yomon xulqlarning yomonligini dalil va misollar ila bayon qiladurg‘on kitobni axloq deyilur» 1 . Ota-onalar bolalarda yaxshi bilan yomonning farqini tushuntirish, ularda axloq haqida bilim, ko‘nikma, xulq-atvorni tarbiyalashning asosi hisoblanadi. Bolalarni axloqiy tarbiyalashda axloq haqida ma’lumot berishning o‘rni beqiyos. Bola jamiyat tomonidan o‘rnatilgan talablarga, yani yaxshi va yomon, nima mumkin-u, nima mumkin emas, to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri singari qoidalarga amal qilish uchun eng avvalo shu qoidalarning mohiyatini, mazmunini bilishi lozim. Oilada ota-onani, keksalarni, aka-ukalarni va o‘zgalarni hurmat qilish, halqni sevish, vatanparvar, oilaparvar bo‘lish kabi sifatlar ham oilada tarkib topadi.