Мавзу – Нотиқнинг нутқ маданияти (2 соат) режа

Мавзу – 4. Нотиқнинг нутқ маданияти (2 соат)
РЕЖА

1. 
   Нутқ тушунчаси. Нутқнинг мазмуни
   
2. 
   Нутқ услублари ва нотилик санъатида услубият
   
3. 
   Ёзма мулоқот воситалари. Ёзма нутқнинг замонавий муаммолари
   

Маълумки, маданий мерос, яъни ўтмиш даврлар маданияти кейинги авлодлар маданиятига асос бўлиб, уни ривожлантирадиган қисми ҳисобланади. Шу жиҳатдан олганда мустабид даврида қадрсизлантириб юборилган инсонпарварлик ахлоқи халқларимизнинг адолатсизларча ва такаббурларча назардан четда қолдирилган ўтмиши, илғор ахлоқий меросининг ютуқлари, қадриятлари, афзалликлари билан бойитилиши айниқса муҳим.

Нутқ – инсон томонидан ижтимоий-тарихий тажрибани ўзлаштириш, авлодларга узатиш ёки алоқа ўрнатиш, ўз шахсий характерларини режалаштириш ва амалга ошириш мақсадида тилдан фойдаланиш жараёни. Нутқ ахборот, хабар, маълумот ва янги билим бериш, ақлий топшириқларни ечиш фаолиятидан иборат. Агар тил алоқа воситаси бўлса, нутқ айнан шу алоқа жараёнларини амалга оширилишидир.
Узоқ даврлардан буён кишиларнинг ўзаро муносабатларида, улар бир-бирларини тушунишларида, фикр алмашишларида нутқ, нутқий муносабатлар ҳамиша муҳим аҳамият касб этиб келган. Бугун замон талабига мос равишда тилнинг коммуникатив-функционал тамойилига асосан нутқий фаолиятга эътибор кучайди. Нутқий фаолият тил ва нутқ диалектикасига мувофиқ тарзда рўёбга чиқувчи ҳодиса бўлиб, унинг ҳар қандай тури сўзловчи ва тингловчи ўртасидаги ўзаро муносабат воситаси ҳисобланади.
Нутқнинг моҳияти унинг маданийлиги, оммавийлиги ва ижтимоий қиммати билан белгиланади. «Маданий нутқ», «нутқ маданияти», «нотиқлик» деган иборалар бор. Нутқнинг характери анашуларнинг моҳиятини билиш билан изоҳланади. Уларнинг лингвистик бирлик сифатида ўз хусусиятлари мавжуд бўлиб, улар инсонларнинг ўзаро фикр алмашишдаги нутқий жараённинг босқичли шакллари дейиш мумкин. Анашу шакллар тўғри нутқ, нутқ маданияти – нотиқликдир.
Тўғри нутқ - ҳозирги адабий тил меъёрларига риоя қилиб тузилган нутқдир.