Mavzu : Biznes tushunchasi va uning mohiyati

Mavzu : Biznes tushunchasi va uning mohiyati.

Fan : Biznesni boshqarish asoslari

MEK-87-2 guruh talabasi Raximov Boburjon

«Biznes» soʻzi inglizcha soʻz boʻlib, u tadbirkorlik faoliyati yoki boshqacha soʻz bilan aytganda, kishilarning foyda olishga qaratilgan turli mehnat faoliyatidir.

«Biznes» soʻzi inglizcha soʻz boʻlib, u tadbirkorlik faoliyati yoki boshqacha soʻz bilan aytganda, kishilarning foyda olishga qaratilgan turli mehnat faoliyatidir.

Xorijiy adabiyotlarda biznes taʼrifining koʻp turlari mavjuddir. Insoniyat jamiyatining butun rivojlanish tarixi u yoki bu jihatdan doimo biznes bilan bogʻliq

boʻlgan.

Biznesmen (tadbirkor) soʻzi birinchi marotaba XVIII asrda Richard Kantilon tomonidan Angliya iqtisodiyotiga olib kirilgan boʻlib, u «mulk egasi» degan maʼnoni bildiradi. Jumladan, Adam Smit tadbirkorni mulk egasi sifatida taʼriflab, uni «foyda olish uchun qandaydir tijorat gʻoyasini amalga oshirish maqsadida iqtisodiy tavakkalchilikka boradigan kishidir», deb taʼkidlaydi. Tadbirkorning oʻzi oʻz ishini rejalashtiradi, ishlab chiqarishni tashkil etadi, mahsulotni sotadi hamda olgan daromadiga oʻzi xoʻjayinlik qiladi.

Biznesmen (tadbirkor) soʻzi birinchi marotaba XVIII asrda Richard Kantilon tomonidan Angliya iqtisodiyotiga olib kirilgan boʻlib, u «mulk egasi» degan maʼnoni bildiradi. Jumladan, Adam Smit tadbirkorni mulk egasi sifatida taʼriflab, uni «foyda olish uchun qandaydir tijorat gʻoyasini amalga oshirish maqsadida iqtisodiy tavakkalchilikka boradigan kishidir», deb taʼkidlaydi. Tadbirkorning oʻzi oʻz ishini rejalashtiradi, ishlab chiqarishni tashkil etadi, mahsulotni sotadi hamda olgan daromadiga oʻzi xoʻjayinlik qiladi.

Xorijiy mamlakat olimlari darsliklarda biznesga tizimli taʼrif beradilar. AQShning Texas va Illinoya universitetlari professorlari S.Rozenblat, R.Bonnington va

Xorijiy mamlakat olimlari darsliklarda biznesga tizimli taʼrif beradilar. AQShning Texas va Illinoya universitetlari professorlari S.Rozenblat, R.Bonnington va

B.Nidlslar tomonidan tayyorlangan «Biznes konsepsiyasi» darsligida: «Biznes nima?» degan savolga shunday javob

berganlar:

«Biznes – ish yuritish tizilmasidir.

• «Biznes – ish yuritish tizilmasidir.
• Biznes – insonlarga kerak boʻlgan mahsulotlarni yaratishdir. Yaʼni sotuvchining ham, isteʼmolchining ham manfaati qondiriladi.
• Biznes – bu ishdir.
• Biznes – bizning qanday yashashimizdir.
• Biznes – ijtimoiy-iqtisodiy tizimning markaziy koʻchasidir.
• Biznes – oʻzimizning xohish-istaklarimizni qondirish
• uchun yaratgan tizimimizdir.
• Biznes – jamiyatning xohish va ehtiyojlarini qondirish uchun yaratilgan ishlab chiqarish tizimidir».

Biznes – bu nima? Biznes – bu «puldan pul qilish»,

Biznes – bu nima? Biznes – bu «puldan pul qilish»,

lekin albatta insonlarga kerakli boʻlgan mahsulotni ishlab chiqarish yoki xizmat koʻrsatish natijasida puldan pul qilishdir. Biznesning formulasi oddiy, yaʼni «P-P». Lekin bu oddiy formula mazmunida murakkab hayot jarayoni yotadi. Biznes – bu, avvalo, ishlab chiqarishni tashkil etish,

iqtisodiy faoliyat va munosabatlar, hayotning oʻzi, soʻngra esa pul ishlash demakdir.

Biznesning mohiyati iqtisodiy o'sishdir. Har bir biznes-loyiha alohida-alohida mamlakat iqtisodiyoti deb ataladigan yagona butunlikka kiradi. Shu bois tadbirkorlik davlat darajasida qo‘llab-quvvatlanadi. Bu, ayniqsa, kichik va o'rta biznes uchun to'g'ri keladi. Bu soliqqa tortish, kreditlash va boshqalar uchun imtiyozli sxemalarni o'z ichiga oladi.

Biznesning mohiyati iqtisodiy o'sishdir. Har bir biznes-loyiha alohida-alohida mamlakat iqtisodiyoti deb ataladigan yagona butunlikka kiradi. Shu bois tadbirkorlik davlat darajasida qo‘llab-quvvatlanadi. Bu, ayniqsa, kichik va o'rta biznes uchun to'g'ri keladi. Bu soliqqa tortish, kreditlash va boshqalar uchun imtiyozli sxemalarni o'z ichiga oladi.

Har bir korxona nuqtai nazaridan, faoliyatning asosiy maqsadi daromad olishdir, buning uchun turli xil samarali sxemalar qo'llaniladi. Davlat nuqtai nazaridan biznesning mohiyati kuchli va barqaror iqtisodiyotni yaratishdan iborat. Bu maqsadlar o‘zaro bog‘liqdir, chunki barqaror iqtisodiyotsiz biznesni samarali olib borish mumkin emas, xuddi biznessiz samarali iqtisodiyot ham mumkin emas.

BIZNES FUNKSIYALARI

• Biznesning mohiyatini bir nechta funktsiyalarni bajarishga qisqartirish mumkin. Rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitida u quyidagi funktsiyalarni bajaradi: narx belgilash, ijodiy izlanish (innovatsion), resurs, moddiy-texnik ta'minot, ijtimoiy, tashkiliy.
• Biznesning eng muhim funktsiyalaridan biri bu narxlashdir. Narx belgilashning mohiyati mahsulot yoki xizmat narxini belgilashdan kelib chiqadi, uning hajmi bir qator omillarga bog'liq: tannarx narxi, raqobatchilarning narxi, talab va taklif nisbati. Ushbu biznes funktsiyasi chegirmalar va narxlarni tuzatish tizimini shakllantirishni ham o'z ichiga oladi. Narx siyosati va chegirmalar va qo'shimcha to'lovlarni belgilash marketing bo'limining mas'uliyati hisoblanadi.