Мавзўи Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон Наќша

Мавзўи 1. Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон
Наќша:

1. 
   Предмети омўзиш ва вазифањои фан
   
2. 
   Мавќеи географї ва сарњадњо
   
3. 
   Тољикистон дар харитаи сиёсии љањон. Мавќеи геополитикии Тољикистон
   
4. 
   Таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон
   

Географияи иќтисодии Тољикистон бо асосњои демография оид ба ќонуниятњои инкишоф ва љойгиршавии комплексњои истењсолии (саноат, хољагии ќишлоќ, ањолї, сохтмон, савдо, наќлиёт ва ѓайрањо) давлат ва ќисматњои алоњидаи давлат, ќонуниятњои таљдиди ањолї ва таъсири он ба раванди рушди иќтисодиёт ва сифати ањолї ва ѓайрањо маълумот медињад. Азбаски ба рушди иќтисодиёт ва сохтори соњавии хољагии халќ шароит ва захирањои табиї, ќонуниятњои таљдиди ањолї, омилњои таърихї ва ѓайрањо таъсир мерасонанд ин мавзўъњо низ њамчун омилњои табиї, таърихї ва демографии рушди иќтисодї омўхта мешаванд.

Аз ин лиҳоз,вазифањои фанни географияииқтисодииТоҷикистон бо асосҳои демография дар факултетҳоиғайригеографиидонишгоҳиномӯзониданиназарияиилми географияи иқтисодӣ- иҷтимоӣ, принсипҳои ҷойгиркунонии самаранокиистеҳсолотвақувваҳоиистеҳсолкунанда, баҳоииқтисодӣбасарватҳоитабииикишвар, вазъи демографӣватаъсирионбапешрафти иқтисодӣ-иҷтимоӣ, сохтори соњавии хољагии халќ, саноат ва хољагии ќишлоќба њисоб меравад. Таълими географияи иқтисодииТоҷикистонбо асосҳоидемография дар чунин шароит таълим дода мешавад, ки бо нишондодҳои ПрезидентиҶумҳурииТоҷикистон сиёсати аз буҳрони энергетикӣ, бунбасти коммуникатсионӣ ва вазъи номусоиди демографӣ баромадани мамлакат, саноатикунонии босуръати кишвар, ки ҳадафи чоруми миллӣ эълон кардашудааст, чораҳои муҳим андешида мешавад, ки њамаи ин мазмуну мундариљаи географияи иќтисодии Тољикистон бо асосњои демографии он мебошад.
Дар Тољикистон тўли солњои истиќлолият сохтмони иншоотњои зиёди наќлиётиву коммуникатсионї, иншоотњои бузурги гидротехникї, ки ањамияти на танњо регионалї, балки байналхалќї доранд, оѓоз шуданд. Барои истифодаи оќилона ва пурсамари захирањои табиии Тољикистон, барои бењтар кардани мавќеи иќтисодї – географї ва геополитикии Тољикистон аз тарафи Президенти Љумњурї корњои зиёде ба субот расонида шуд ва шуда истодааст. Дар Паёми имсола, аз 26.12. 2018 баъд аз тањлили пањлуњои гуногуни њаёти љомеа Президенти ЉумҳурииТоҷикистон муњтарам Э. Рањмон гуфт, ки «…Мо таъмини истиқлолиятиэнергетикӣваистифодаисамарабахшинеруибарқ, азбунбастикоммуникатсионӣбароварданвабакишваритранзитӣтабдилдоданиТоҷикистон, ҳифзи амнияти озуқаворӣвадастрасииаҳолиимамлакатбағизоихушсифат, инчунин, вусъатдиҳиишуғлипурмаҳсулроҳамчунҳадафҳоистратегиихудинтихобнамуда, нақшаигузаришииқтисодиётикишварроазшаклиаграрӣ - индустриалӣбаиндустриалӣ - аграрӣамалӣгардонида истодаем. Дар робита ба ин ва бо дар назардошти аҳамиятисоҳаисаноатдарҳаллимасъалаҳоииқтисодиву иҷтимоӣватаъсисиҷойҳоикорӣпешниҳодменамоям, кисаноатикунониибосуръатикишварҳадафичорумимиллӣэълонкардашавад».
Дар адабиётњои географї Шумо бо истилоњи «Мавќеи географї» бисёр дучор мешавед ва шояд пай бурдаед, ки ин истилоњ дар география бояд чизи муњим бошад ва Шумо албатта хато накардаед. Умуман, дар зери мафњуми «мавќеи географї» мавќеи ин ё он теритиория ва ё давлатро нисбат ба объектњои географии берун аз он љойгиршуда мефањманд. Якчанд намудњои мавќеи географї мављуд аст, ки муњимтарини онњо мавќеи табиї – географї, мавќеи иќтисодї – географї ва мавќеи геополитикї мебошад. Маќеи табиї – географї категорияи табиї ва мавќеи иќтисодї – географї ва мавќеи геополитикї категорияи љамъиятї ва таърихї мебошанд, бинобар ин бо мафњуми мавќеи иќтисодї – географї ва мавќеи геополитикї Шумо дар мавзўи оянда шинос мешавед.
Мавќи табиї – географї ин мавќеи мањалли додашуда нисбати арзи географї (координатањои географї – арзу тўл) ва нисбати бањру уќёнусњои љањонї мебошад. Мавќеи табиї – географї дар шаклгирии шароитњои табиии мањалли додашуда ва пеш аз њама иќлими он таъсири њалкунанда мерасонад. Биёед акнун бо мавќеи табиї – географии Тољикистон шинос мешавем. Сараввал, мавќеи Тољикистонро нисбати координатањои географї муайян мекунем. Тољикистон дар 36⁰ 40¹ ва 41⁰ 05¹ арзи шимолї ва 67⁰ 31¹ ва 75⁰ 14¹ тўли шарќї воқеъаст. Мавќеи Тољикистонро нисбати бањру уќёнусњои Љањонї муайян кунем маълум мешавад, ки вай дуразбаҳрууқёнусҳоиҷаҳонӣ дар дохили материки бузурги Евроосиё, дар минтақаибиёбонҳоиарзҳоимуътадилвоқеъаст.