Mavlyanova shaxnoza muxtarovna

I BOB. RAQAMLI DASTURDA BOSHQARILADIGAN METALL KESUVCHI DASTGOHLARDA ISHLOV BERISHNING ANIQLIGINI TA’MINLOVCHI USULLARNING UMUMIY HOLATLARI.

Mexanikaviy ishlov berish texnologik tizimining xolati to’g’risida axborot olish

1.1. Mexanikaviy ishlov berishning aniqligini oshirish yo’llari tahlili.

Mashinasozlik detallarni tayyorlashdagi aniqlikni oshirish muammosi yechimiga, raqamli dasturda boshqariladigan zamonaviy dastgohlarda ishlov berish jarayonlarining samaradorligini oshirishga bog’liqliligi sabab, hozirgi vaqtda bu muammo dolzarb bo’lib kelmoqda.

Ushbu mummoni hal etishning bir qancha yo’llari mavjud bolib, bunda:

- Texnologik sistemalarning bikrligini oshirish va uzellarni, detallarni, boshqarish sistemalarini va avtomatlashtirilgan o’tkazuvchilarni tayyorlashdagi aniqlikni ko’paytirishdir. Bunda ishlanadigan zagotovkaga bog’liq bo’lgan kesuvchi asbobning holati va siljishi hatoliklari kamayadi [4, 5, 6], ishlov berishning aniqligiga olib keladigan omillarga ta’sir ko’rsatuvchi texnologik tizimlarning qarshiligi ortadi. Ko’rinib turibdiki, bunday usul bilan texnologik omillarning ta’sirlarini nazariy ravishda zararsizlantirish imkoni mavjud emas. Ishlov berishning yuqori aniqlikda bo’lishi, dastgohning tayyorlanishidagi tannarx va mehnatga bo’lgan talabning oshishiga olib keluvchi, dastgoh aniqligi va xatoligini oshiruvchi favquloddagi o’lchovlarni talab qiladi [4]. Lekin bu o’lchovlar yuqori aniqlikka erishishga kafolat bera olmaydi. Ular ishlov berish aniqligini oshiruvchi ikkinchi yo’nalishga bog’liq bo’lgan choralar bilan to’ldirilishi kerak.

- Shunday texnologik rejimlar va ishlov berish jarayoni protekaniya shartlarining tanlovlariga asoslangan. Qaysiki, ular berilgan aniqlikni ta’minlaydi, o’zi bilan aniqlikka berilgan talabni hisobga olgan holdagi mexanik ishlov berishning texnologik jarayonlarini loyihalanishini namoyish etadi.

Ishlov berishning berilgan aniqligini kafolatlovchi va bir vaqtning o’zida talab qilingan ishlab chiqarish salohiyatini ta’minlovchi rejimlar tanlovi uchun ishlov berishning aniqlik o’lchami birliklarini aniqlovchi omillarni baholash lozim. Bu baholar bo’lajak ishlov berish jarayonlariga bog’liq bo’ladi va bundan kelib chiqib, texnologik jarayonning samaradorlik prognozining aniqligiga bog’liq.

Texnologik jarayonlarni loyihalashda, zagotovkalar, asboblar va dastgoh pasport ma’lumotlarining o’rtacha olingan xarakteristikalari haqidagi ma’lumotlarga asoslanganligi sababli, prognozlashning yuqori darajadagi aniqligiga to’liq erishish mumkin emas. Aniq shartlarda texnologik omillarning aniq belgilari o’rtachalardan farq qiladi, bundan tashqari bog’liqliklar ishlov berish jarayonida o’zgarishi mumkin. Bularning barchasi prognozlashning mavjud xatoliklarini va hisoblangan o’lchamlardan haqiqiy samaradorlik ko’rsatkichlarining farqlarini qanoatlantiradi. Shuning uchun, yuqorida ko’rib chiqilgan yo’llar bilan bir qatorda yana bir, ishlov berishning avtomatlashtirilgan boshqaruv sistemasini qo’llash bilan bog’liq bo’lgan yo’nalishdan foydalaniladi. Bu yo’nalish ishlov berishning aniqligini oshirishning birinchi yo’li bilan solishtirilganda qo’llash ko’proq afzalliklarga ega ekanligi aniq bo’ladi. Bu afzallik, ularning ishlov berish aniqligida tug’iladigan omillarning ta’sirlanishini ta’minlaydigan qobiliyatlariga bog’liq bo’ladi. Shu bilan birga, texnologik sistemaga omillar hisobga olingan kompensatsiyalarga bog’liqlik bo’yicha mustaqillik xossalari lozim bo’ladi [6].

Shunday qilib aniqlikni oshirish vazifalarini hal etish bo’yicha ananaviy usullardan bir qator afzalliklari bilan farq qiladi. Aytib o’tilgan afzalliklari avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish shartlaridagi raqamli dasturda boshqariladigan dastgohlarda mexanik ishlov berishning aniqligini va samaradorligini oshirish vazifalarini bajarishda ularni almashtirib bo’lmas qilib qo’yadi.