Mauriyalar sulolasi geografi jihatdan juda keng bo’lib qadimgi Hindistonda eramizdan avvalgi 321 dan 185 yilgacha boshqargan sulola hisoblanadi

Chandragupta Mauriya

Chandragupta Salavka I Nikatorga qarshi kurash olib borgan, er.av 305 yil
Hindistonning shimoliy g‘arbiy qismlarini qayta bosib olishga harakat qilgan.Salavkiylar va Mauriylar urushida Salavka mag‘lubiyaga uchraydi lekin
Ikki hukmdor tinchlik sulhini imzolaydi. Nikoh shartnomasi imzolanib, yunonlar sherigining yordami uchun o‘zlarining malikasini taklif qilishadi.
Chandragupta Paropamisadea (KambojavaGandhara),Arahosiya(Qandahor) andGedrosia(Belujiston), kabi satrapliklarni bosib oladi, Salavka I esa er.av. 301 yilda Ipus jangidagi ellinistik qirollar bilan bo‘lgan jangda g‘alabaga asosiy o‘rin tutgan 500 ta filllarni olib qaytadi. Tashqi davlatlar bilan aloqalarga asos solingan va ko‘plab yunonlar Mauriylar saroyiga tashrif buyurishgan.
Chandragupta kuchli markazlashgan davlatga asos solishi bilan bir qatorda Pataliputrada kuchli boshqaruv tizimini joriy etdi.
Megahenesga ko‘ra Mauriya Fors shaharlari Suza va Ekbatana kabi 64ta taxtali teshilgan va yon tomoniga 570 minoralar o‘rnatilgan. Chandraguptaning o‘g‘li Bindusara Mauriylar imperiyasini janubiy Hindiston tomonga kengaytirdi. U shuningdek, yunon elchisi Strabo (1-70) o‘z huzurida qabul qilgan.

Maurya davlatining qulashi va Hindistonning mayda dav-latlarga bo`linib ketishi. Ashoka vafotidan so`ng mamlakatda toj-taxt uchun sulolaviy janglar ayj oladi. Shimoli-g`arbdan Panjobga Yunon-Baqtriya qo`shinlari bostirib kiradilar. Miloddan avvalgi 180-yilda Maurya sulolasining so`nggi podshosi taxtdan ag`darib tashlanadi va o`ldiriladi.
Shu yili taxtni shunglar sulolasiga mansub kishilar egallaydilar. Bu davrda Maurya davlatining chegaralari Gang vohasi bilan kifoyalangan edi. Shunglar davlati uzoq yillar davomida Yunon-Baqtriya va mayda Hind davlatchalari bilan urushlar olib borganlar. Shu davrda Panjobda Yunon-Hind podsholigi tashkil topgan.Shu davrlarda Panjobga yunon, sak va parfiya qo`shinlari tez-tez hujumlar qilib turishgan.
Shunglar sulolasi mamlakatni miloddan avvalgi 180-yil bilan 68-yillar orasida boshqarganlar. Miloddan avvalgi 68-yili Magadxada navbatdagi davlat to`ntarishi bo`lib, taxtni Kanva sulolasiga mansub kishilar egallaydilar. Ular Magadxa qo`l ostidagi mamlakatni 45 yil boshqaradilar. O`zaro urush-janjallar tufayli bu davlat ham yemiriladi. Hindiston yana mayda davlatlarga bo`linib ketadi.