Matsusita Konosuke

8.4. Alohida turdagi mahsulotlar tannarxini hisoblash usullari

Kalkulyatsiyalash jarayonida barcha mahsulotlarning tannarxii, uning alohida turlari va alohida turlarining birliklari hisoblanadi.

Mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) alohida turlari tannarxini hisoblashda quyidagi usullardan foydalaniladi: bevosita hisoblash, xarajatlarni jamlash, me’yoriy, xarajatlarni mutanosib taqsimlanishi, yo’ldosh mahsulotlar tannarxini umumiy xarajatlar summasidan chiqarish, kombinatsiyalashgan usul.
Bevosita hisoblash usuli. Bu usulning mohiyati kalkulyatsion moddalar bo’yicha qayd qilingan xarajatlarni mahsulot birliklari soniga bo’lishdir. Bu usul eng oson va eng to’g’ri hisoblanadi. Bir turdagi mahsulot ishlab chiqariladigan tarmoqlarda ishlatiladi. Bundan tashqari, har bir mahsulot turi bo’yicha xarajatlar hisobini alohida amalga oshirish mumkin bo’lsa, bir necha turdagi mahsulot ishlab chiqarishda ham foydalanilsa bo’ladi.
Bevosita hisoblash usuli, odatda, ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish va mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilishni jarayonli usuldan foydalanilganda qo’llash mumkin.