Matritsa elementlaridan foydalanib bazi iqtisodiy masalalarni tahlil qilish Samarqand Iqtisodiyot va servis instituti assistenti: Ashurov Baxtiyor Iskandarovich Annotatsiya

Matritsa elementlaridan foydalanib bazi iqtisodiy masalalarni tahlil qilish
Samarqand Iqtisodiyot va servis instituti
assistenti: Ashurov Baxtiyor Iskandarovich
Annotatsiya: Tarmoqlarning rejalashtirilgan yalpi mahsulot miqdorini, tarmoqlararo mahsulot yetkazib berish, tarmoqlarning sof mahsulotini hisoblash
Agar qishloq xo’jaligining chekli mahsuloti 20% ga, sanoatniki 10% ga oshirilsa, har bir tarmoqning zarur yalpi ishlab chiqarish miqdorini tahlil qilish ishlari keltirilgan.
Kalit so’zlar: sof mahsulot, tarmoqlararo mahsulot, chekli mahsulot vektori
Аннотация: Расчет плановой валовой продукции отрасли, межотраслевой поставки продукции, чистой продукции отрасли
При увеличении предельной продукции сельского хозяйства на 20% и промышленности на 10% приводится анализ необходимой валовой продукции каждой отрасли.
Ключевые слова: чистый продукт, межотраслевой продукт, вектор ограниченного продукта.
Annotation: Calculation of the planned gross output of the industry, intersectoral supply of products, net production of the industry
With an increase in the marginal production of agriculture by 20% and industry by 10%, an analysis is given of the necessary gross output of each industry.
Key words: net product, cross-industry product, limited product vector.

Quyidagi jadvalda tarmoqlarning reja davriga mo’ljallangan xarajat koeffisentlari va chekli mahsuloti shartli pul birligida berilgan.

Tarmoq		Iste’mol		Chekli mahsulot
		Sanoat	Qishloq xo’jaligi
Ishlab chiqarish	Sanoat	0,3	0,25	300
	Qishloq xo’jaligi	0,15	0,12	100

To’g’ridan – to’g’ri xarajatlar koeffisentini A matrisa va chekli mahsulot vektori Y ni yozib olamiz:

bundan matrisani yozib olamiz.
U holda to’la xarajatlar matrisasi

Yalpi mahsulot vektorini aniqlaymiz:

Tarmoqlar mahsulot yetkazib berish miqdori x_ij ni formuladan topamiz. Masalan
Tarmoqlarning yalpi mahsuloti, tarmoqlararo mahsulot yetkazib berish, shuningdek tarmoqlarning sof mahsulotlarini hisoblab topib, quyidagi jadvalni tuzamiz.

Tarmoq		Iste’mol		Chekli mahsulot	Yalpi mahsulot
		Sanoat	Qishloq xo’jaligi
Ichlab chiqarish	Sanoat	144,6	62,5	300	482
	Qishloq xo’jaligi	72,3	30	100	150
Sof mahsulot		265,1	157,5
Yalpi mahsulot		482	250

b) Shartga ko’ra chekli mahsulot vektori
U holda mahsulot vektori quyidagicha bo’ladi:
Shunday qilib sanoatdagi ishlab chiqarishni 532,8 shartli pul birligigacha, qishloq xo’jaligida 287.1 shartli pul birligigacha oshirish kerak.

Fоydаlаnilаdigаn аdаbiyotlаr ro’yхаti

1. Mike Rosser. Basic Mathematics for Economists. - London and New York, Taylor & Francis Group, 2003. -535 r.

2. Knut Sydsæter and Peter Hammond, EssentialMathematics for Economic Analysis. London EC1N 8TS. Pearson Education Limited. 2012, -745 p.
3. Sharaxmetov Sh., Naimjonov. B., Iqtisodchilar uchun matematika. “Fan va texhologiya”. - T.: 2007. - 302 b.
4. Jurаеv T.J., Хudоybеrgаnоv R.Х., Vоrisоv А.K., Mаnsurоv X. Оliy mаtеmаtikа аsоslаri. 1 vа 2 qism . -T. O’zbеkistаn, 1995, 1999.- 290 b.
5. Krеmеr N.SH. Vыsshаya mаtеmаtikа dlya ekоnоmistоv . –M.: YUNITI, 2008, -497 s.