Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

4-rasm. Teshik kengaytirish stanogi:
1-stanina; 2-salazkalar; 3-buriluvchi stol; 4-shpindel babkasi; 5-oldingi stoyka; 6-planshayba; 7-radial support; 8-shpindel; 9-orqa stoyka; 10-lyunet
talab etilganda qo‘llaniladi. Bu stanoklar maxsus qurilmalaiga ega bo‘lib, uJar stanok ishchi organJarining harakatlanishini bir necha mikrometr- lar aniqligida bo‘lishini ta’minlaydi. Bu stanoklarda ishlov berish jarayoni temperaturasi 20±1°C U termokonstant sharoitida maxsus xonalar- da olib boriladi. Koordinat-teshik kengaytirish stanoklari bir stoykali (modellari 2411, 2B440A, 2А450,2Д450) va ikki stoykali (modellari 2455, 2457, 2458, 2459, 2B460, 2A470) bo‘ladi. Ulardan detallami aniq rejalash uchun va o‘lchov mashinalari sifatida foydalanish ham mumkin. Zamonaviy koordinatteshik kengaytirish stanoklari yuqori (B), juda yuqori (A) va eng yuqori (C) aniqlik darajalarida chiqariladi. Ularning ba’zilari dastur bilan boshqarish sistemasi asosida ishlaydi. Masalan, 2Е450Ф1-1 modelli raqamli indikatsiya va koordinatlarni oldindan terish; 2Е450АФ30, 2Е450АМФ4 modelli, asboblar magaziniga ega bo‘lgan stanoklar mavjud. 2A450 modelli teshik kengaytirish stanogi optik qurilmaga ega bo‘lib, o'lchamlaming butun va kasr ulushlarini aniq o‘qish imkonini beradi. Stanok to‘g‘ri burchakli o‘qlar sistemasida o‘qlar orasidagi masofalarning aniqligi 0,001 mm atrofida bo'lishinita’minlaydi. Koordinatalar aniq masshtabli ko‘zgu valiklari va optik priborlar yordamida o‘lchanadi. Koordinatalar qiymati aniq shkalalar bo‘yicha maxsus mikroskoplar yordamida aniqlanadi.
Po`latni fizik,mexanik xossalarini o`zgartish maqsadida uni qizdirib so`ngra sovitish natijasida strukturani boshqarishga termik ishlash deb ataladi. Termik ishlash turlari maqsadga ko`ra har xil bo`lishi mumkin. Termik ishlash zagatovka yoki yarimmahsulotlarga berilishimumkin (quyma detallarga, pokovkalarga, prokatlarga, payvandlangan detallarga va h.k.). Termik ishlash tayyor mahsulotlarga ham beriladi: yumshatish, normallash, toblash, bo`shatish. Lekin kombinatsion termik ishlashlar ham bor.