Materialshunoslik indd

10.10- rasm. dielektriklarning kristallik tuzilishi.
Kondensator qoplamalari oralig‘idagi bo‘shliq bo‘lganda sig‘imi 
S
0 
bilan  belgilaymiz.  Kondensator  qoplamalari  oralig‘ida  dielektrik 
bo‘lgandagi yig‘indisi: 
S=E·S
0
E­dielektrik doimiy, kondensator qoplamalari oralig‘ida bo‘shliq 
o‘rnida  biror  dielektrik  bo‘lganda,  kondensator  sig‘imining  necha 
marta ortishini ko‘rsatadi.
Havo  uchun  E=1,  oltingugurt  E=4,  mum  E=7,8,  parafin  E=2,1; 
shisha  E=7,  chinni  E=6,3;  ebonit  E=2,5;  keromika  E=20,  suvlar 
uchun E=81.
Qutblanishning asosiy mohiyati shundan iboratki, bir-biriga 
bog‘liq elektrik zaryadlar maydon ta’sirida suriladilar-siljiydilar. 
Siljigan zaryadlar o‘zlarining xususiy ichki maydonlarini hosil qiladi
-
lar, bu maydon yo‘nalishi tashqi maydon yo‘nalishiga teskari bo‘ladi. 
Qutblanish o‘lchami­dielektrik doimiylikdir.
Qattiq dielektriklarda qutblanish har xil bo‘ladi, lekin hammasi-
ning yig‘indisi E ning kattaligini-qiymatini ifodalaydi. Kondensatorli 
dielektriklarda E katta maydonda o‘zgaradi. E=(12–15)-100000.
Qutblanishning eng asosiy turlari: elektronli, ionli, dipolrelaksatsi
-
yali va o‘z­o‘zidan (“spontaynaya”) qutblanish (10.11­rasm).

---

179