Materialshunoslik indd

6.6. Qattiq qotishmalar
Qattiq qotishmalar asbobsozlik materiallari turkumiga kiradi. 
Qattiq  qotishmalar  ko‘p  tarqalgan  asbobsozlik  materiali  bo‘lib, 
ular kukun metallurgiyasi asosida olinadi. Tashkil etuvchilarni may
-
dalab  kukun  holiga  keltirilib  aralashtiriladi.  Masalan,  ВK6­markali 
qotishma uchun WC=94% va Co=6% hajmida har ikki tashkil etuvchi 
kukunlari tayyorlanadi. Olingan massani kerakli forma va o‘lchamli 
qolipga (shtampga) solib bosim bilan presslanadi va lozim o‘lchamli 
plastinkalar olinadi. Plastinkalar grafitli trubkali yoki yuqori chasto
-
tali vakuum pechlariga joylashtirilib tok o‘tkaziladi. (G=1500A).
Yuqori  harorat  ta’sirida  karbidlar  (masalan  WC)  zarracha­
lari  kobolt  zarrachalari  bilan  birikadi  yopishadi.  Bu  yerda  kobolt 
zarrachalari bog‘lovchi vazifasini o‘taydi. Natijada o‘ta yuqori qattiq 
massa hosil bo‘ladi. Qattiq sinchlari zich volfram va titan karbidlari 
kristallaridan iborat bo‘lib, uyushoq modda-karbidlarni koboltdagi 
qattiq eritmasi bilan bog‘langan bo‘ladi. Qattiq qotishmalar asosan 
ikki guruhdan iborat: 1­bir karbidli – volfrom karbidli – ВK va 2­ 
ikki karbidli volfram va titan karbidli – TK. Lekin uch va undan ko‘p 
karbidli qattiq qotishmalar ham bor – TTK.
Albatta TK guruhi ВK ga nisbatan ancha qattiq issiqqa bardoshli
-
ligi yuqori. Lekin ВK guruhi mustahkamroq va zarbiy qovushqoqligi 
yuqoriroq.

---

84
ВK guruhi issiqqa bardoshligi 800ºC bo‘lsa, TK guruhiniki 900–
1000ºC ga yetadi.