Materialshunoslik indd

χ
m
, 
10-
3
  o‘lchamiga  teng. Agar  diamagnit  materiallardan  tayyorlangan 
jismni kuchli elektromagnit polyuslari orasiga joylashtirilsa, u magnit 
maydon kuchsiz bo‘lgan joyga qalqib chiqadi.
Tashqi maydon yaqinlashtirilganda va uzoqlashtirilganda diamag-
nit materialda atom magnit momentlarining ko‘rinishi aks ettirilgan. 
11.11­rasmda strelkalar bilan, atomning barcha elektronlari moment
-
lari tomonidan yaralgan atomlar magnit momentlari ko‘rsatilgan 
(yuqoridagi muhokamalarga qarang).
Paramagnetizm
 11.11-rasmda diamagnit xossalari bor mod-
dada 
V
 ning 
N
 tashqi maydonga tobeligi ko‘rsatilgan. 11.7­jadvalda 
ba’zi  diamagnit  moddalarning  ta’sirchanlik  qiymati  ko‘rsatilgan. 
Diamagnetizm  barcha  moddalarda  mavjud.  Biroq  bu  shunchalik 
kuchsiz effektki, uni aniqlash uchun magnetizmning barcha boshqa 
turlari to‘liq yo‘q bo‘lishi shart. Bu magnit hodisalar turining deyarli 
amaliy ahamiyati yo‘q. Ba’zi moddalarda har bir atom elektron spinlar 
yoki orbital magnit momentlarning to‘liqsiz o‘zaro qoplanishi nati
-
jasida doimiy magnit momentiga ega bo‘ladi. Tashqi magnit maydoni 
yo‘qligida  mazkur  atom  magnit  momentlar  orientatsiyasi  tasodifiy 
bo‘lib, shundan jism magnit xususiyatlarga ega bo‘lmaydi.11.11 b-
rasmida ko‘rsatilganidek magnit momentlar erkin harakat qilishi 
mumkin, ular tashqi maydon ta’sirida asosiy yo‘nalishlarini maydon 
tomonga o‘zgartirganda 
paramagnetizm
 hodisasi vujudga keladi. 
Har xil atomlarning magnit momentlari bir biridan mustaqil ravish-
da harakatlanib, qo‘shni dipollar o‘rtasidagi hech qanday bog‘liqlik 
bo‘lmaydi. 
Dipollar tashqi maydonga harakatlanishini inobatga olib, ular uni 
kuchaytiradi va nisbiy o‘tkazuvchanlik qiymatiga, katta birliklarga, 
nisbatan kichik bo‘lgan , biroq ijobiy qiymatdagi magnit ta’sirchanlikka 
ham mos keladi. Paramagnit moddalarda ta’sirchanlik qiymatlari 
10-
5
 
dan 10-
2
 diapazonida bo‘ladi (11.7­jadval). Paramagnit moddalarda 

---

218
V
 ning 
N
 ga to’beligi 11.12-rasmda sxema tarzida ko‘rsatilgan. Dia 
va paramagnit moddalar asosan magnitsiz deb sanaladi, chunki ularda 
magnetizm faqat tashqi magnit maydon ta’sirida vujudga keladi. bun-
dan tashqari ularda magnit induksiya qiymati vakuumdagidan kam 
farqlanadi.