Materialshunoslik indd

6.8. Olovbardosh po‘latlar
Metallik konstruksion materiallarni ishlash va ulardan foydala-
nish (eksplutatsiya) davrida yuqori haroratlarda qizdirilganda agres
-
siv muhitda kimyoviy reaksiyaga kirishadi va yemiriladi.
Yuqori  haroratlarda  uzoq  vaqt  qizdirilganda  uncha  oksidlan
-
maydigan  –  ya’ni  kuyundi  hosil  qilmaydigan  metallar  (po‘latlar) 
olovbardosh metallar (po‘latlar) deb ataladi. Olovbardoshlik bu yuqo
-
ri haroratlarda zanglamaslik desa ham bo‘ladi.
Temir  va  po‘latni  olovbardoshligini  xrom,  aluminiy  va  kremniy 
bilan legirlash bilan oshiriladi. Temir va po‘latni butun hajm va yuza
-
sini legirlashda eng ko‘p qo‘llaniladigani xrom va uning miqdori 30% 
gacha yetadi. Po‘lat tarkibida xrom miqdorini ortishi bilan hamda 
haroratning ko‘tarilashi va unda ushlab turish vaqtini ortishi bilan ok-
sidda xrom miqdorini ko‘paytiradi. Temirni legirlangan oksidi xrom 
oksidi bilan almashadi, bu olovbardoshlikni oshiradi.
Po‘latda qancha xrom ko‘p bo‘lsa shuncha yuqori haroratda ishlat
-
sa bo‘ladi, undan foydalanish vaqti ham uzoq bo‘ladi. Olovbardoshlik 
po‘latning kimyoviy tarkibi bilan (asosan xrom miqdori bilan) aniqla
-
nadi.
Olovbardosh po‘latlarni kremniy (2–3%) va aluminiy (1–2%) bi
-
lan qo‘shimcha legirlash uni ishlatish haroratini ko‘taradi.