Materiallarni sarflanishini hujjatlasshtirish va uning hisobi

TMI Sirtqi bo’lim SBHA-53 Guruhi Talabasi Ergashev Shoxruz Musurmonovichning Buxgalteriya Hisobi fanidan Yakuniy Nazorat ishi

24-variant

1. 
   Materiallarni sarflanishini hujjatlasshtirish va uning hisobi.
   
2. 
   Hisoblashish cheklari orqali olib boriladigan hisob-kitoblar hisobi.
   
3. 
   Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot
   

1. 
   Materiallar sarflanishini hujjatlashtirish va uning hisobi.
   

Materiallar sarflanishi buxgalteriya hisobida hisobga olishning muhim xususiyatlari mavjud.korxonada materiallar quyidagi maqsadlar tufayli omborda chiqib ketishimumkin:

*ishlab chiqarishga sarflanganda

*ortiqcha materiallar sotilganda va boshqa hollarda

Omborad ishlab chiqarilgan materiallar sarflanganida quyidagicha buxgalteriya provodkasi beriladi:

D-t ishlab chiqarish harajatlari (2010;2310;2510 va boshqalar)

K-t 1010 <>

Hisob kitobning jurnal-order shaklidagi korxonalarda ishlab chiqarib sarflangan materiallarning ulgurji bahosi,shartnoma yoki reja tannarxi bosh-jurnal order ,boshqa maqsadlar uchun sarflangan materiallar eas 10/1-jurnalga yoziladi.Moddiy boyliklardanto’g’ri foydalanish maqsadida xar bir korxona bo’lmagan materiallarning bor yoki yo’qligini tekshirib ko’rish lozim.agarda korxona keraksiz yoki ortiqcha materialllar borligi aniqlansa,uni boshqa korxonaga sotishi mumkin.

Masalan,korxonada xaqiqiy qiymati 20000 so’mlik ortiqcha material aniqlandi va korxona uni 30000 so’mga boshqa korxonaga sotdi.Ushbu muomilalarga x)Quyidagicha provodka beriladi

*materiallarning haqiqiy qiymati hisobdan chiqariladi;

D-t 9220 <> - 20000 so’m

K-t 1010 <> -20000 so’m

*Materiallarning sotish qiymati aks ettiriladi;

D-t 4890 << Boshqa shaxslarning qarzlari-joriy qismi>> -30000

K-t 9220 <> -30000 so’m.KDS hisoblanadi 4000 so’m

D-t 9220 <. -4000

K-t <>4000 so’m

*ortiqcha materiallarni sotishdan foyda olindi (30000-20000-4000)=6000 so’m

D-t 9220 <> 6000 so’m

K-t 9320 <> 6000 so’m

2. 
   Hisoblashish cheklari orqali olib boriladigan hisob-kitoblar hisobi
   

Mijoz chek daftarchalarini unga xizmat ko’rsatuvchi bank muassasasidan oladi.Mehnatga xaq to’lash pensiyalar ,kasallik varaqasi bo’yicha nafaqalar,mukofotlar,xizmat safarlari va xo’jalik xarajatlari uchun naqd pullarni bank cheki asosida korxonaning hisob-kitob schyotidan shu korxona kassasiga beradi.

Pul cheki korxonaning hisob-kitob schyotidan chekda ko’rsatilgan naqd pul summasini berish to’g’risida bankka bergan farmoyishidan iborat.chek siyoxda yoki sharikli ruchkada to’ldiriladi. Unda summa chek berilgan vaqt oluvchining nomi shuningdek olingan summaning nima maqsadda ishlatilishi ko’rsatiladi

_________________ bo’yicha hisob kitob varag’idan bank ko’chirmasi

(korxona)

20__yil<<______>> __________________uchun

sana	Xujjat raqami	Bankning o’zoro bog’lanuvchi hisob varag’i	Muomala kodi	Bank belgisi	Korxona xisob kitob varag’i	D-t	K-t	qoldiq	Ozoro boglov xisob-varg’I belgilari
		Jami aborotlar

Korxona buxgalteriyasi ko’chirmaga ilova qilingan xisob kitob va to’lov xujjatlari bo’yicha xar qaysi ko’chirmaning to’g’riligini xamda tushgan va hisobdan chiqarilgan summalarning mosligini tekshiradi.xato topilgan taqdirda korxona bu xaqda bank muassasidan ko’chirma olgandan so’ng 10 kundan kechiktirmay xabar qiladi.

3)Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot

Iqtisodiyotning erkinlashuvi sharoitida korxonalar faoliyatini to’g’ri va optimal boshqarish birmuncha murakkab jarayondir. Jumladan, korxonaning pul mablag’lari va pulga tenglashtirilgan qimmatliklari oqimini ratsional boshqarish korxonalar faoliyatining davomiyligini hamda uzluksizligini ta’minlaydi. Ya’ni pul mablag’lari hisobini to’g’ri tashkil etish hamda ularni doimiy ravishda tahlil qilib turish korxona faoliyatining moliyaviy imkoniyatlarini kengaytiradi. So’nggi yillarda O’zbekiston Respublikasida bozor munosabatlarini rivojlanishining xarakterli tomonlaridan biri unda moliyaviy bozorni va uning barcha jabhalarining tez sur’atlar bilan rivojlanayotganligi hisoblanadi.

Bozor iqtisodiyotida boshqaruv su’yektlariga faqat axborotga ega bo’lishning o’zi kifoya qilmaydi. Bu axborot bilan ishlash, to’g’ri xulosalar chiqarish va ulardan ishlab chiqarish samaradorligini oshirish maqsadida foydalanish zarur bo’ladi. Korxonalar xo’jalik faoliyatini samarali boshqarishda foydalaniladigan axborotlar manbalariga pul mablag’larining harakati to’g’risidagi ma’lumotlar ham kiradi.

Respublikamiz amaliyotida xo’jalik su’yektlarining pul mablag’lari harakatini aks ettiruvchi moliyaviy hisobot shakli sobiq ittifoq davrida ham, mustaqillikning dastlabki yillarida ham mavjud bo’lmagan. O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 1997-yil 15-yanvardagi 5-sonli buyrug’i bilan ilk marotaba respublikamiz amaliyotida «Pul oqimlari to’g’risida»gi hisobot shakli amal qila boshladi.

Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot-korxona faoliyatining muayyan hisobot davridagi pul mablag’larining holatiga va joriy davrda pul mablag’larining o’zgarishini tavsiflovchi ma’lumotlar olish imkonini beradi.

Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot shakli korxonani samarali boshqarish uchun zarur axborotlarni berish bilan birgalikda tashqi foydalanuchilar uchun kerakli bo’lgan ma’lumotlarni ham shakllantiradi.

Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot ma’lumotlari investorlar va kreditorlar uchun quyidagi masalalarning yechimini topish uchun nasos bo’ladi:

kelib tushgan va sarflangan pul mablag’larining tuzilmasi;

pul mablag’larining kelib tushishi va sarflanishi summasi;

kelib tushgan va sarflangan pul mablag’lari nisbat koeffitsiyenti (pul mablag’lari oqimi koeffitsiyenti).

«Pul oqimlari to’g’risida»gi hisobot boshqa hisobot shakllari bilan birgalikda korxonaning eng likvid aktivlaridagi o’zgarishlarni, uning moliyaviy tuzilmasini (jumladan, likvidlik va to’lovga layoqatliligini), korxonalarning qiyoslama baholash maqsadida kelgusi pul oqimlarining joriy qiymatini modellashtirish imkonini beradigan doimiy ravishda o’zgaruvchi tashqi va ichki omillar sharoitida pul oqimlari harakatini tartibga solish layoqatini baholash va tushunishga xizmat qiluvchi axborot taqdim etilishini ta’minlaydi.

Хalqaro buxgalterlar assotsiatsiyasi (FASV kengashi) taqdimotiga ko’ra, "Pul mablag’larining harakati to’g’risida"gi hisobotning asosiy maqsadi qilib kompaniyaning barcha investorlari va kreditorlarini pul mablag’lari harakati to’g’risidagi ma’lumotlar bilan yetarli darajada ta’minlash.

Хorijlik olimlar B.Nidlz va Х.Andersonlarning fikriga ko’ra, pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni tuzishning asosiy maqsadiga quyidagicha tavsif beriladi: «Pul oqimlari to’g’risidagi hisobotning asosiy maqsadi bo’lib, hisobot davrida korxonaning pul va pul mablag’larini kirimi va chiqimi to’g’risidagi ma’lumotlarni batafsil aks ettirish" hisoblanadi