Materiallar

yj -   dinamik  solqilik

---

disk  biroz  burab,  keyin  o ‘z  holiga  tashlab  q o ‘yilsa,  disk  erkin  buralish  teb- 
ranma  harakatini  bajaradi.  Diskning  OB  radiusi  +j  dan  - j   ga  qadar  o ‘z  ho- 
latini  o ‘zgartiradi.
Ikki  tayanchli  balkaning  erkin  tebranishlari  ham  avvalgilaridan  farq  qil- 
maydi  (12.3-rasm,  e).  Q  yuk  qo‘yilgan  balkaga  ko ‘ndalang  turtki  bersak,  u 
ko‘ndalang,  y a’ni  yuk  q o ‘yilgan  yo‘nalishda  erkin  tebranadi.
Tinch  turgan  mexanik  sistemaga  (masalan,  balka  yoki  matematik  teb- 
rangichga)  tashqaridan  kuch  ta ’sir  ettirilib,  shu  zahoti  olinsa,  sistema  teb- 
ranma  harakatlanadi.  Sistemaning  bunday  tebranishi  erkin  yoki  xususiv  teb­
ranish  deb  ataladi.
Agar  tebranayotgan  sistema  doim  q o ‘zg‘atuvchi  kuch  yoki  zarb  kuchi 
ta ’siri  ostida  bo ‘lsa,  sistemaning  bunday  tebranishi  maiburiv  tebranish  deb 
ataladi  (12.4-rasm).
Sistemaning  erkin  tebranishiga  tiklovchi  (elastik)  kuchlar  bilan  birga 
qarshilik  ko‘rsatuvchi