MATEMATIKANI O‘RGANUVCHILAR UCHUN MOBIL ILOVALAR
YARATISH
S.I.Ibragimov – Axborot texnologiyalar fakulteti o’qituvchisi
I.B.Yarashov – Amaliy matematika va informatika ta’lim yo’nalishi talabasi
Buxoro davlat universiteti
Bugungi rivojlanayotgan vatanimiz – O’zbekistonda hayotimizning barcha
jabhalarida bo’lganidek, ta’lim tizimida ham juda katta islohotlar amalga
oshirilmoqda, ayniqsa, ta’lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy axborot
texnologiyalarini olib kirish, ta’limni masofaviylashtirish muammolarini hal qilish
alohida ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa hozirgi epidimologik vaziyatni hisobga olgan
holda ta’lim tizimining sifati keskin tushib ketishining oldini olish va rivojlanishni
yuqori cho’qqilarga olib chiqish uchun axborot texnologiyalarining o’rni beqiyos
ekanligi hech kimga sir emas. Axborot texnologiyalar orasida telefonlar shu
darajada ommalashganki ular bugungi kunda butun dunyo bo’ylab eng ko’p
foydalanuvchiga ega qurilmalar hisoblanadi. Bunga sabab telefonlar o’zida aloqa
qilish xizmati bilan birga bir qator qulayliklarni ham o’z foydalanuvchilariga
taqdim etishadi. Mobil qurilmalarga bu qulayliklar ilovalarni yaratuvchi
dasturchilar tomonidan turli dasturlash tillarida yozilib foydalanuvchilarga taqdim
qilinadi, hamda bu yo’nalish “Mobil developer” deb nomlanadi.
Mobile Developer – Mobil qurilmalar uchun dastur tuzish
Java/Kotlin(Android)
Swift(iOS)
Flutter(Android, iOS)
React Native(Android, iOS)
Mobil qurilmalar xuddi kompyuterlar kabi bir necha OS(Operating System)larda
ishlaydi. Yuqorida keltirilgan dasturlash tillari yordamida dasturchilar bugungi
kunda mobil qurilmalarning 99% ini qamrab olgan Android va iOS operatsion
tizimlari uchun dasturlarni yaratishadi. Hozirgi kunda
dunyo aholisining deyarli
barchasi mobil qurilmalarga ega ekanligi hammaga ma'lum. Bu qurilmalarning
juda katta qismi Android operatsion tizimida ishlaydi. Statistik ma'lumotlarga
qaraganda, aqlli qurilmalar(smart devices)ning 80% dan ortiq qismi Android
tizimida ishlaydi. Android tizimi keng imkoniyatli, dasturchilarga qulay, bepul va
albatta ochiq kodlidir. Android tizimlar uchun dasturlarning ko’pchilik qismi
hozirda Android Studio muhiti yordamida Java yoki Kotlin dasturlash tillarida
yaratiladi.
Bugungi kunning dolzarb muammolaridan biri maktab o’quvchilari xususan
abituriyentlar orasida mobil qurilmalarga bog’lanib qolish va qaramlik ortib
bormoqda, yoshlar vaqtini keraksiz mobil ilovalarda ishlash bilan o’tkazishadi.
Bularning oldini olish va yoshlarga ularning vaqtini maqsadli sarf bo’lishiga hissa
qo’shish uchun kerakli mobil dasturlarini ishlab chiqish lozim. Xususan aniq
fanlarga bolalarni yo’naltirish barcha sohalarda yuksalishni kafolatlaydi desak
mubolag’a bo’lmaydi. Keling endi Android operatsion tizimlari uchun Android
Studio muhitida Java dasturlash tili yordamida yaratilgan ana shunday foydali
dasturlardan biri bo’lgan “Matematika” deb nomlangan ilovani ko’rib chiqamiz:
1-rasm 2-rasm 3-rasm
Yuqoridagi ilovamizning qismlari suratlari keltirilgan. Ilova yuqorisida o’ng
tomonda turgan tugmani bosish orqali menyularni ko’rish mumkin, 1- va 2-
rasmlarda menyular keltirilgan, menyularda 4 ta: “Bolalar uchun”, “Abituriyentlar
uchun”, “Kerakli adabiyotlar” hamda “Aloqa uchun” bo’limlari mavjud. Dastur
asosiy oynadagi yuqori chap qismdajoylashgan yordamchi tugmani bosish orqali
(3-rasm) qo’shimcha qulayliklarni foydalanuvchiga taqdim etadi(4-rasm).
Menyular orasidagi “Abituriyentlar uchun” bo’limida biz “Algebra”, “Geometriya”
va “Javoblar” menularini ko’rishimiz mumkin. Javoblar tugmasini bosish orqali
barcha axborotnomalar javob variantlarini ko’rish mumkin(5-rasm). 1-rasmda
keltirilgan “Bolalar uchun” menyusi orqali esa yosh bolalar uchun 4 amalga doir
turli kichik o’yinlarni o’ynash mumkin(6-rasm). 7-, 8-, 9-rasmlarda shu
o’yinlardan rasmlar keltirilgan. 10-,11-,12-rasmlarda esa “Algebra” va
“Geometriya” tugmalari bosilgandagi holarlar keltirilgan, har bir bo’lim amaliyot
va nazariya bo’limlaridan tashkil topgan, bu bo’limlar orqali abituriyentlar nufuzli
OTMlarga kirish uchun tayyorgarlik ko’rshlari mumkin.
Ushbu ilova keng foydalanish doirasiga egaligi bilan ajralib turadi. Sababi ilova
nafaqat yoshlar uchun foydali, balki OTMlarga kirishni maqsad qilgan har bir
abituriyent uchun ham juda foydali qo’lanma vazifasini ham o’tab beradi. Ilovada
sinf darsliklaridan tashqari OTMlarga kirish imtihonlariga tushgan variantlardan
ham joylashtirilgan bo’lib, abituriyent har bir yilning kamida 20 tadan variantlarida
o’z bilimini tekshirib ko’rish imkoniyatiga ham egaligi bilan ajralib turadi shu
sababli abituriyent va o’quvchilarning repetitorga borishiga ehtiyoj qoldirmaydi.
https://udemy.com
https://udacity.com
https://coursera.org
https://w3schools.com
https://stackoverflow.com
https://developer.android.com
03.04.2021y
