Matematikadan didaktik materiallar

Didaktik o'yin: «Teatr» 

Didaktik topshiriq: 5 soni tarkibini mustahkamlash. 

O'  yin  topshirigf'i:  narsalap  (qo'g'irchoqlar)  tarkibini  eslab  qolish,  ularni  solishtirib 

ko'rish, joylar almashgandan keyin yuz bergan o'zgarishni topib ko'rsatish. 

Foydalaniladigan narsalar: pardasi bo'lgan ramka, beshta qo'g'irchoq. 

O'qituvchi  o'yin  boshlangunga  qadar  o'quvchilar  bilan  5  soni  tarkibini  takrorlaydi. 

Undan so'ng o'yin shartlarini tushuntirishga o'tadi: 

—  Hozir  men  sizlarga  teatr  ko'rsataman.  Sizlar  yaxshilab  qarab,  «sahna»da 

«artist»lar qanday turganligini eslab qolishing kerak. 

O'qituvchi  qo'g'irchoqlarni  bir  qatorga  tizib  qo'yib,  pardani  ochadi.  Bolalar  diqqat 

bilan qarab turishadi. 

—  Xo'sh,  Yo'ldosh,  —  deydi  o'qituvchi,  —  «artist»larimiz  qanday  holatda 

turibdilar? 

—  Bir qatorga bittadan bo'lib tizilib olishibdi, — javob beradi Yo'ldosh. 

—  Sahnada nechta «artist» bor? 

—  Beshta. 

—  Endi ular, — deb davom etadi o'qituvchi, — o'z joylarini o'zgartiradilar. Sizlar 

nima o'zgarganini aytasiz? 

Parda tushirilib, ochiladi. 

—  Xo'sh, bolalar, — deydi o'qituvchi, — nima o'zgaribdi? 

—  Dastlab katta qo'g'irchoqlar, — deydi Sharif, — bir safga tizil- gan edi, endi esa 

bu yerda to'rtta, mana bu yerda bitta qo'g'irchoq turibdi. 

—  To'g'ri,- — deya Sharifning javobini ma'qullaydi o'qituvchi,  — bu qo'g'irchoq 

— ashula boshlovchi, shuning uchun u alohida turibdi. Endi doirachalari xuddi mana shu 

qo'g'irchoqlardek joylashtirilgan jadvalni topib, bolalarga ko'rsat. 

Sharif o'sha jadvalni topib, bolalarga ko'rsatadi. 

Parda  yana  tushiriladi.  O'qituvchi  qo'g'irchoqlarning  joyini  o'z-  gartirib,  Nazokatni 

doskaga chaqiradi. «Sahna»ga diqqat bilan qarab turgan Nazokat shunday deydi. 

—  Hali bu yerda bitta, manavi yerda esa to'rtta qo'g'irchoq bor edi. Endi bo'lsa, bu 

yerda uchta, o'ng tomonda ikkita bo'lib qolibdi. 

—  Bu o'zgarish, — qanday yuz berdi? — deb so'raydi o'qituvchi. 

—  Ashula boshlovchining yoniga yana bitta «artist» kelib qo'shilgan va ular ikkita 

bo'lib qolgan. 

—  Xo'sh, — deydi o'qituvchi, — shunda natija nima bo'ldi? 

---

9 

 

—  Chap tomondagi «artist»lardan bittasi kamayib uchta bo'lib qoldi. 

—  To'g'ri, endi jadvaldan ko'rsat, — deydi o'qituvchi. 

Nazokat jadvaldan topib beradi. 

Bolalar shodlikdan qarsak phalib yuboradilar. Parda tushiriladi. 

O'qituvchi  butun  sinfga  murojaat  qilib:  Oanday  qilib  «artist»  larimizni  boshqacha 

joylashtirish  mumkin?  Kimda-kim  boshqacha  joylashtirishni  o'ylab  topsa,  o'sha 

«artist»larni o'zi joylashtiradi va pardani ochadi, — deydi. 

Qariyb hamma bolalar qo'l ko'tarishadi. Doskaga chaqirilgan o'quvchi qo'g'irchoqlarni 

2, 2, 1 tartibida joylashtirishni taklif etadi va bolalarga xuddi shunday jadvalni ko'rsatadi. 

O'yin bolalarning 5 soni tarkibini puxta o'zlashtirib  olishlariga  yordam beradi. Agar 

o'yin boshlangunga qadar faqat 10—12 bola 5 sonining qanday hosil bo'lishini aytib bera 

olgan  bo'lsa,  «Teatr»  o'yini  o'tkazilgandan  keyin  5  sonini  qanday  hosil  qilish. 

mumkinligini  30  —  32  o'quvchi  aytib  bera  oladi.  Qo'g'irchoqlarning  tashqi  ko'rinishi, 

ularning joylarini almashtirib turish, qolgan 5 — 6 bolaga son tarkibidagi o'zgarishlarni 

tushunib,  eslab  olishiga  yordam  berganligi  aniqlanadi  (buning  uchun  «artist»larning 

qanday turganini esla» deyishning o'zi kifoya, bolalar o'sha zahotiyoq savollarga javob 

beraveradilar). 

Bu o'yinni boshqa sonlar tarkibini organish bilan takrorlash mumkin.