Matematika fanidan bir soatlik dars ishlanmasi

Marhamat III - zinaga. Yangi mavzuning bayoni.

Mavzu: Algebraik kasrlarni ko’paytirish va bo’lish.

Yangi mavzu o’qituvchi tomonidan tushuntiriladi.

Algebraik kasrlarni ko’paytirish va bo’lish hamda oddiy kasrlarni ko’paytirish va bo’lish qoidalari bo’yicha bajariladi.

=

Ikkita kasrning ko’paytmasi kasr son bo’ladi. Bu kasrning:

- Surati berilgan kasrlar suratlarining ko’paytmasiga;

- maxraji berilgan kasrlar maxrajlarining ko’paytmasiga tengdir.

1-misol. 2 ko’paytmani hisoblang.

Har qanday natural sonni maxraji 1ga teng bo’lgan kasr ko’rinishida yozish mumkin.

2

Natural sonni kasrga ko’paytirish uchun:

1-qadam. Kasr suratini shu natural songa ko’paytirish.

m

2-qadam. Maxrajining o’zini o’zgarishsiz qoldirish kerak.

Kasrlarni bir-biriga ko’paytirishda, mumkin bo’lsa, avval ularni qisqartirish kerak.

Natural sonlarda bo’lgani kabi ko’paytirishning o’rin almashtirish, guruhlash, taqsimot qonunlari kasr sonlar uchun ham o’rinlidir. Algebraik kasrlarni ko’paytirish uchun ham oddiy kasrlarni ko’paytirish qoidalari bo’yicha bajariladi.

1-masala. Kasrlarni ko’paytiring.

Kasrlarni bo’lish.

Misol.

Kasrni kasrga bo’lish uchun bo’linuvchini bo’luvchining teskarisiga bo’lish kerak.

Agar bo’linuvchi natural son bo’lsa, u holda:

1 - qadam. Natural son maxraji bir bo’lgan kasr shaklida yoziladi.

2 - qadam. Kasrlarni bo’lish qoidasidan foydalanish kerak.

1- misol. 15:

2 - misol.

Aralash sonlarni bo’lish uchun:

1 - qadam. Ularni noto’g’ri kasrga aylantirish kerak.

2 - qadam. Kasrlarni bo’lish qoidasidan foydalanish kerak.

3 - misol. 3

Algebraik kasrlarni bo’lish ham oddiy kasrlarni bo’lish qoidalari bo’yicha bajariladi:

Algebraik kasrlarni darajaga ko’tarishda ushbu formuladan foydalaniladi:

( )ⁿ=

Masalan: ( )= ( )³=

Darsmizning III – zinasi yakunlandi. Marhamat, IV – zinaga.