Matematika fanidan bir soatlik dars ishlanmasi

Marhamat III - zinaga. Yangi mavzuning bayoni.
Mavzu. Parallelepiped va kub
Asoslari parallelogrammdan iborat prizma parallelepiped deb ataladi (1- rasm). Parallelepipedlar ham prizma kabi to‘g‘ri (1.a- rasm) va og‘ma (1.b- rasm) bo‘lishi mumkin.
1. a)

Parallelepipedning umumiy uchga ega bo‘lmagan yoqlari qarama-qarshi yoqlari deb ataladi.
Parallelepipedning
− 12 ta qirralari bo‘lib, ularning har to‘rttasi teng kesmalardan iborat (28.a- rasm), − 6 ta yoqlari bo‘lib, uning qarama-qarshi yoqlari o‘zaro parallel va teng bo‘ladi (28.b- rasm),
− 4 ta diagonali bo‘lib, ular bitta nuqtada keshishadi va kesishish nuqtasida teng ikkiga bo‘linadi (28.c- rasm),
− diagonallari keshishish nuqtasi uning simmetiya markazi bo‘ladi (2.c- rasm). To‘g‘ri parallelepipedning simmetriya o‘qi (28.d- rasm) va simmetriya tekisligi bor (28.e -rasm).

Asoslari to‘g‘ri to‘rtburchakdan iborat to‘g‘ri parallelepiped to‘g‘ri burchakli parallelepiped deb ataladi (29- rasm).
Ravshanki, to‘g‘ri burchakli parallelepipedning barcha yoqlari to‘g‘ri to‘rtburchaklardan iborat bo‘ladi.

To‘g‘ri burchakli parallelepipedning uchta simmetriya o‘qi (30- rasm) va uchta simmetriya tekisligi bor (31- rasm). To‘g‘ri burchakli parallelepipedning bitta uchidan chiquvchi uchta qirrasi uzunliklariga uning o‘lchamlari deb aytiladi.

Xossa: To‘g‘ri burchakli parallelepiped d diagonalining kvadrati uning o‘lchamlari: a, b va c ning kvadratlari yig‘indisiga teng (32- rasm):