Matematik mantiq elementlari, mulohazalar

2. Konyunksiya amali (k.a). Agar 2 mulohaza "va" so'zi bilan bog'lansa, hosil bo'lgan yangi mulohaza berilgan mulohazalar konyunksiyasi deyiladi.
p va q mulohazalarning kunyunksiyasi p∆q kabi belgilanadi.
Masalan,
p: Eldor tushlikda palov yedi;
q: Eldor tushlikda somsa yedi;
Mulohazalarning konyunksiyasi quyidagicha bo'ladi:
p∆q: Eldor tushlikda palov va somsa yedi.

x va y o’zgaruvchi mulohazalar ustida bajariladigan k.a (^), (∙) yoki (&) ko’rinishda va bu amal natijasida xosil bo’ladigan mulohazani x y yoki yoki x&y yoki x&y=min(x,y) ko’rinshda belgilaymiz.
Ta’rif. Ikkala x va y mulohaza chin bo’lsagina ularning kon’yunksiyasi x y mulohaza qiymati chin, x va y ning kamida bitasi yolg’on bo’lsa x y mulohaza yolg’ondir.
Konyunksiya amali «va» bog’lovchisiga mos keladi. Bu tarif jadval ko’rinishida quyidagicha bo’ladi.

x	y	x y
1 0 1 0	1 1 0 0	1 0 0 0

3. Dizyunksiya amali. Agar ikki mulohaza "yoki" so'zi bilan bog'lansa, hosil bo'lgan yangi mulohaza berilgan mulohazalar dizyunksiyasi deyiladi.
p, q mulohazalarning dizyunksiyasi pVq kabi belgilanadi.
Masalan,
p: Donyor bugun oshxonaga bordi;
q: Donyor bugun stadionga bordi;
Mulohazalarning dizyunksiyasi quyidagicha ifodalanadi:
pVq: Donyor bugun yoki oshxonaga, yoki stadionga bordi.
Ko'rinib turiptiki, pVq mulohaza Donyor bugun oshxona yoki stadiondan biriga yoki ikkalasiga borganda ham rost bo'ladi.
Agar p, q mulohazalarning ikkalasi yolg'on bo'lsa, u holda pVq mulohaza rost bo'lmaydi.

Diagrammada P to'plam p mulohazaning, Q to'plam esa q mulohazaning rostlik to'plamlari bo'lsa, pVq mulohazaning rostlik to'plami ulardan kamida biri rost bo'lgan P V Q to'plam bo'ladi.
x vay o’zgaruvchi mulohazalar ustida bajariladigan diz’yunksiya amali v ko’rinishda va bu amal natijasida hosil bo’ladigan mulohazani xvy yoki xvy=max(x,y) ko’rinishda belgilanadi.
Ta’rif. Ikkala x va y mulohaza xam yolg’on bo’lgandagina ularning dizyunksiyasi xvy mulohaza qiymati yolg’on, x va y ning kamida bittasi chin bo’lsa xvy chindir.
Dizyunksiya amali «yoki» bog’lovchisiga mos keladi. Bu tarif jadval ko’rinishida quyidagicha bo’ladi.

x	y	xvy
1 0 1 0	1 1 0 0	1 1 1 0