Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотиш таҳлили

Т ₁ + М = Р + Ч + Т₂
Бу ерда: Т₁ – сотилмаган маҳсулотларнинг йил бошидаги қолдиғи;
М – жорий йилда ишлаб чиқарилган товар маҳсулотининг
ҳажми;
Р – жорий йилда сотилган маҳсулотнинг ҳажми;
Ч – товарнинг турли чиқимлари;
Т₂ – сотилмаган маҳсулотларнинг йил охиридаги қолдиғи.
Товар балансининг элементлари бир-бири билан узвий равишда боғлиқ. Агар режага нисбатан йил бошига бўлган қолдиқ кўп бўлса, у ҳолда шу фарқга сотиш ҳажми ошади. Аксинча, сотилмаган маҳсулотларнинг йил охирига бўлган қолдиғи камайса, у ҳолда сотиш ҳажми ошади.
Сотиш ҳажмининг ўзгаришига товар маҳсулотини ишлаб чиқариш ва сотилмаган маҳсулотларнинг ўзгариши таъсир қилар эди. Энди юқорида берилган тенгликдан сотиш ҳажмининг миқдорини қуйидагича ифода этиш мумкин:
Р = Т ₁ + М – Ч - Т₂
Ушбу боғланишни таҳлил қилиш учун қуйидаги жадвални тузишни тавсия қиламиз (4.7-жадвал).
Шуни таъкидлаш керакки, товар маҳсулоти ҳақиқий улгуржи нархларини оғиши ҳуқуматнинг қарори асосида ёки маҳсулот сифатининг яхшиланганлиги туфайли содир бўлган нарх ўзгаришининг натижаси бўлиши мумкин. Аксарият ҳолларда товар маҳсулоти хажмини кўпайиши нархларнинг кескин тарзда кўтарилиши ҳисобига содир бўлиб, амалда эса ишлаб чиқаришнинг табиий ҳажмини камайиши эҳтимолдан холи эмас. Ушбу омилларнинг таъсирини аниқлаш учун қуйидаги жадвални ҳавола қиламиз (4.8-жадвал).
4.7 – Жадвал
Сотилган маҳсулотга таъсир қилувчи омиллар ҳисоб-китоби
(минг сўм)

Кўрсаткичлар

Бизнес-режа бўйича

Ҳақи-қатда

Фарқи (+,-)