Mas’ul muharrirlar: Olimjon Tojiyev

жазылган), китобдан олинди (китептен алынды). 
Ѳзбек тилинде да кыргыз тили сыяктуу атооч сѳздѳр же затташкан 
сѳздѳр жѳндѳлѳт. Муну ѳзбек тилинде «турланиш» (жѳндѳлүш) деп аталат.
«Турланиш» (жѳндѳлүш) – зат атоочтун, кѳбүнчѳ ат атоочтордун жана 
кыймыл аракет жана затташкан атоочтуктардын жѳндѳмѳ мүчѳлѳрү менен 
ѳзгѳрүшүнѳ айтылат. Мисалы, 
китоб-китобнинг-китобни, китобга-
китобда-китобдан.
Ѳзбек тилинде жѳндѳлүш кең мааниде алганда, атооч сѳздѳрдѳгү сѳз 
ѳзгѳрүшүн билдирет. Ошол мааниде атоочтордун таандык мүчѳлѳрдү кабыл 
алып ѳзгѳрүшүн да жѳндѳлүш деп атоого болот. Жѳндѳлүш типтери 
флективдүү жана агглютинативдүү тилдердин морфологиясынын негизги 
составдуу бѳлүгү болуп саналат. Жѳндѳлүш системасы ар бир тилде ар башка, 
бир кылка эмес. Мисалы, жѳндѳмѳлѳр, жѳндѳлүш типтери жана сан жагынан 
да ар башкача. Ошону менен бирге тилдердин тарыхый ѳнүгүшү да ѳзгѳрүп 
турат. 
Ѳзбек тилинде ар бир жѳндѳмѳ бир канча маанини туюнтат. Ошого 
карай кайсы бир жѳндѳмѳдѳгү сѳз сүйлѳмдѳ ар башка сүйлѳм мүчѳсүнүн 
милдетин аткарат. Бирок жѳндѳмѳ маанилеринен бири «асосий» (негизги) 
болуп, жѳндѳмѳ ошол негизги мааниге карай аталат. Жѳндѳмѳлѳр боюнча 
жѳндѳлүш, негизинен, атоочту этиш менен, атоочту атооч менен 
грамматикалык жактан байланышын кѳрсѳтүп турат[3.63]. 
Ѳзбек тилинде жѳндѳлүш кең мааниде алганда, атооч сѳздѳрдѳгү сѳз 
ѳзгѳрүшүн билдирет. Ошол мааниде атоочтордун таандык мүчѳлѳрдү кабыл 
алып ѳзгѳрүшүн да жѳндѳлүш деп атоого болот. 
Адабияттар: 
1.
Азыркы кыргыз адабий тили. Ч.Айтматов атындагы Тил жана 
адабият институту. Бишкек – 2009. 
2.
Турсунов А. Кыргыз тилинин грамматикасы: морфология. 
Жогорку окуу жайларынын филология факультеттеринин студенттерине 
арналган окуу китеби. -Фрунзе, 1964. 
3.
Erkaboyeva N. O‘zbek tilidan ma’ruzalar to‘plami. “Akademnashr”, 
Toshkent-2013.