Mas’ul muharrirlar: Olimjon Tojiyev



Download 3,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/240
Sana20.03.2022
Hajmi3,59 Mb.
#502566
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   240
Bog'liq
Тилшуносликдаги муаммо ва ечимлар 2022 3

Tilshunoslikdagi zamonaviy yo

nalishlar: muammo va yechimlar
59 
3.Qiyosiy lingvokulturologiya turli, lekin bir-biriga bog‘langan etnik 
guruhlarning lingvomadaniy ko‘rinishlarini o‘rganadi. 
4.Chog‘ishtirma lingvokulurologiya. U endigina rivojlana boshlagan bo‘lib, 
bugungi kunga qadar u faqat bir nechta asarlardagina ifodalangan. Ulardan eng 
qiziqarlisi M.K.Golovanivskayaning “Rus tilida so‘zlashuvchi nuqtai nazaridan 
fransuz mentaliteti” asari bo‘lib, unda frantsuz mentalitetining xususiyatlari rus tilida 
so‘zlashuvchi nuqtai nazaridan o‘rganiladi. Tahlil materiali sifatida rus va fransuz 
tillaridagi mavhum otlar xizmat qilgan yani - taqdir, xavf, omad, ruh, aql, vijdon, 
fikr, g‘oya va boshqalar. 
5.Geografik lug‘atlarni tuzish bilan shug‘ullanuvchi lingvomadaniy 
leksikografiya. (qarang: Amerikana. Англо-русский лингвострановедческий 
словарь / Под ред. Н.В.Чернова. - Смоленск, 1996; РумА. Р. У. 
Великобритания: Лингвострановедческий словарь. - М., 1999; Мальцева Д.Г. 
Германия: страна и язык: Лингвострановедческий словарь. -М., 1998; 
Муравлева Н.В. Австрия: Лингвострановедческий словарь. - М., 1997; 
Николау Н.Г. Греция: Лингвострановедческий словарь. - М., 1995; Страны 
Соединенного Королевства: Лингвострановедческий справочник / Сост. 
Г.Д.Томахин. - М., 1999; Томахин Т.Д. США: Лингвострановедческий словарь. 
- М., 1999; Франция: Лингвострановедческий словарь / Под ред. Л. Г. 
Ведениной. - М., 1997 и др.).
1
Yuqorida qayd qilinganlar orasida oxirgi yo‘nalish faol rivojlanganini ko‘rish 
mumkin. Masalan, D. G. Malsevaning lug‘ati tasodifiy tartibda joylashtirilgan 25 ta 
asosiy tematik bo‘limlarni o‘z ichiga oladi. Bular Germaniyaning geografik 
voqeliklari, iqlimi, o‘simlik va hayvonot dunyosi, mamlakat tarixi, qadimgi urf-
odatlari, anʼanalari, rivoyatlari, turli marosimlari, bayramlari, diniy e’tiqodlar, pul 
birligi, o‘lchov birligi, sanoat, savdo, fan va texnikasi, tibbiyoti, pochta hizmatining 
paydo bo‘lishi; arxitektura va shaharsozlik tarixi va h.k. larni ifodalaydigan til 
birliklari aks etgan. Bunday lug‘atlar asosida til va madaniyat o‘rtasidagi o‘zaro 
ta’sirning mohiyatini o‘rganish ancha samarali bo‘ladi. 
XX asrning oxirida Moskvada to‘rtta lingvomadaniy maktab tashkil etildi. 
Birinchi maktab Yu.S.Stepanov lingvokulturologiya maktabi bo‘lib, 
(Uslubiyati jihatidan Ye. Benvenist konsepsiyasiga yaqin bo‘lgan) uning maqsadi 
madaniyatning davomiyligini diaxronik jihatida tasvirlashdan iborat. Ularning 
mazmunini tekshirish turli davrlarda yaratilgan matnlar yordamida, ya’ni tilning faol 
ona tilida so‘zlashuvchi emas, balki tashqi kuzatuvchi sifatida amalga oshiriladi. 
1
Маслова В. А. Лингвокультурология: Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. - М.: Изд. 
Центр «Академия», 2001. – C. 29. 


Tilshunoslikdagi zamonaviy yo

nalishlar: muammo va yechimlar
60 
Ikkinchi maktab N.D.Arutyunova maktabi bo‘lib, u turli davr va xalqlarga oid 
matnlardagi umummadaniyat atamalarini o‘rganadi. Ushbu madaniy atamalar ham 
haqiqiy ona tilida so‘zlashuvchi emas, balki tashqi kuzatuvchi sifatida o‘rganiladi. 
Uchinchi maktab V.N.Telia maktabi bo‘lib, u Rossiyada va xorijda 
Frazeologizmlarni lingvokulturologik tahlil qilish bo‘yicha tanilgan. V.N.Telia va 
uning shogirdlari lisoniy mohiyatlarni jonli tilda so‘zlashuvchining aks etish 
pozitsiyasidan o‘rganadilar, ya’ni bu madaniy semantikaning bevosita til va 
madaniyat subyekti orqali egallashga qaratilgan yo‘nalishdir. 
To‘rtinchi maktab esa V.V.Vorobyov, V.M.Shaklein va boshqalar tomonidan, 
Rossiya Xalqlar do‘stligi universitetida yaratilgan lingvokulturologiya maktabidir. 
Ular Ye.M.Vereshchagin va V.G.Kostomarov konsepsiyasini rivojlantirishdi.
1
Xulosa qilib aytganda, XXI asrning boshlariga kelib lingvokulturologiya 
jahon tilshunosligidagi yetakchi yo‘nalishlardan biriga aylandi. Lingvokulturologiya 
birinchi navbatda, muayyan madaniyatning mif, afsona, an’ana, urf-odat, taomil, 
ramzlarini va h.k.ni tadqiq etadi. Ushbu fan hozirgi zamon tilshunosligida o‘ta tez 
sur’atlarda rivojlanib, umumiy tilshunoslikda alohida o‘rin egalladi. 

Download 3,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   240




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish