Mas’ul muharrirlar: Olimjon Tojiyev

Хуш такаллум, сийм тан, нозик бадан, гулчеҳра оз. 
[4, 84]
 
Гўзаллик бобида тенгсиз маъшуқанинг озорлари ҳам алоҳида сифатларга 
эга эканлиги ўринли лисоний воситалар ёрдамида қайд этилади. Яъни гўзаллар 
орасида фитна қилувчи, бебош, беэътиборлари кўплаб топилади, лекин сен 
каби шафқатсиз, золим, пўлатдек қаттиқ, тошкўнгиллари кам учрайди, дея 
таъкидлайди: 
Фитнахў, тунду тағофул пеша хўблар кўп: вале 
Сан каби бебоку золим, сангдил, пўлод кам. 
[4, 125]
 

---

Tilshunoslikdagi zamonaviy yo
‘
nalishlar: muammo va yechimlar
276 
Муқимий асарларида қўлланилган эпитетлар А. Шомақсудовнинг шоир 
сатираларининг тили бўйича олиб борилган тадқиқотида атрофлича 
ўрганилганлиги сабабли бу масалага алоҳида мурожаат қилмадик [6, 97].
“Муболағанинг сўз маъносининг кўчишига асосланиши унинг троплар 
гуруҳига мансублигини кўрсатса ҳам, у тропнинг бошқа кўринишларидан 
фарқ қилади. Чунки тропнинг бошқа кўринишларида кўчма маъно маълум бир 
белги асосида ўхшатиш, таққослаш, воқеа-ҳодиса ёки предметлар ўртасидаги 
боғлиқликка кўра бўлса, муболаға эса тўғри маънода тушунмасликни талаб 
этади”[1, 132]. Муболағага асосланган кўчим бадиий матнга нутқ предметига 
нисбатан тингловчи ёки китобхон эътиборини тортиш ва нутқнинг эмоционал-
экспрессивлигини таъминлаш мақсади билан олиб кирилади[2, 67].
Муқимий муболағадан лирик ва ҳажвий асарларида маҳорат билан 
фойдаланади. Хусусан, ҳажвий асарларида беҳад орттирилган муболаға 
(ғулув)ни қўллайдики, бу шоир кўтарган муаммонинг қанчалар аҳамиятга эга 
эканлигини англашга ёрдам беради. Маълумки, ёғингарчилик даврида тупроқ 
кўчалардан юрувчилар кўпроқ азият чекади. Шоир “Охуним” радифли 
мухаммасида яқин инсонининг Тошкентдан Қўқонга келишида йўлдаги чеккан 
машаққатларини яхши англайди. Бу ҳолатни Бешёғоч дарвозаси ён-
атрофидаги йўлларда “лойига отлар суз”иши мумкин бўлган даражада 
бўрттириб кўрсатади, бу ҳолни ҳажвий усулда кучли муболаға орқали 
таъсирчан ифода этади: 
Беш ёғоч дарвозасини