Масъул муҳаррир

10
BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA MATEMATIKA O‘QITISHNING ASOSIY 
MAQSADLARI
Namangan viloyatii. Kosonsoy tuman XTB ga qarashli 
18-maktab. Mitzayeva Gulbahor Isoqjonovna.
Annotatsiya: Hozirgi paytda maktablarda boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitishning 
asosiy vazifalaridan biri o‘quvchilarni har tomonlama yetuk insonlar qilib tarbiyalash hisoblanadi. 
Shundan kelib chiqqan holda, ushbu maqolada yosh o‘quvchilarni og‘zaki va yozma tarzda
hisoblashga o‘rgatish masalalari bayon etilgan.
Kalit so‘zlar: Matematika, amal, savodxonlik, og‘zaki, yozma, hisoblash, ifoda.
Matematika bo‘yicha bilimlar berish bilan birga ularga o‘rganilayotgan bilimlarni asosli va 
puxta bo‘lishini ta’minlash, ularni qo‘llay olish ko‘nikma va malakalarini shakllantirish muhim 
ahamiyatga ega. Ayniqsa, matematika darslarida arifmetik amallarning chuqur o‘rganilishi ularni 
hisoblash malakalarini egallashlariga hamda ularni kelgusida o‘quv faoliyatida muvaaffaqiyatli 
qo‘llashlari uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Shu nuqtai nazardan og‘zaki va yozma hisoblashlar 
usullarini va ularni qo‘llashni o‘rgatish o‘ziga xos xususiyatlarga ega, ularni o‘zaro aloqadorlikda 
va o‘quvchilar amaliy faoliyati tajribasi bilan qo‘shgan holda o‘qitish dolzarb masalalardan 
hisoblanadi. Bu usullarni ishlab chiqish va amalda qo‘llash o‘qitish sifat va samaradorligini 
oshirishga xizmat qiladi. 
Boshlang‘ich ta’limda matematika o‘qitishning asosiy maqsadlaridan biri ham hisoblash 
malakalarini shakllantirish asosida o‘quvchilar qobiliyat va qiziqishlarini rivojlantirish hisoblanadi. 
Demak, boshlang‘ich sinflarda og‘zaki va yozma hisoblashlar usullarin mohiyatini va hisoblash 
usullarini yetkazish uslubiyatini ishlab chiqish o‘z ichiga o‘quvchilarda umuman boshlang‘ich 
matematika asosiy tushunchalarni shakllantirish va ularni amalda qo‘llay olish ko‘nikma va 
malakalarini rivojlantirishni oladi.
Boshlang‘ich sinflar matematika darslarida og‘zaki va yozma hisoblashlar usullarin o‘rgatish 
mantiqiy tafakkur va hisoblash madaniyatini o‘stirish uchun keng imkoniyatlar mavjud. Bu shu 
bilan asoslanadiki, birinchidan, boshlang‘ichsinflar matematika darslarida og‘zaki va yozma 
hisoblashlar usullarini o‘rgatish mazmuni va ketma-ketligi, ikkinchidan, tushunchalar, qoidalar 
va ularni kuzatishlar, mashq va misollar asosida ko‘rgazmali chiqarilishi usullari, arifmetik 
amallarni o‘rganishda bayon etishda ularning qo‘llanilishi, uchinchidan, mashq va misollar va 
ularni yechishda o‘quvchilar og‘zaki va yozma hisoblashlar usullari mohiyati bilan birga algebraik 
tushunchalar, boshqa amallar bilan o‘zaro aloqadorligidan foydalanish talab etadi. Shuning uchun 
boshlang‘ich sinflar matematika darslarida og‘zaki va yozma hisoblashlar usullarini o‘qitish 
samarali usullarini ishlab chiqish va ularni zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida qo‘llash 
usullarini o‘rganish dolzarb vazifa hisoblanadi.
I–IV sinflarda matematika o‘qitishning asosiy vazifasi bo‘lgan ta’lim-tarbiyaviy vazifalarni hal 
qilishda ulardagi matematika kursi bo‘yicha qanday darajada tayyorgarligi borligiga bog‘liq.
Adabiyotlar:
1. Jumayev M.E. Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasi.T.:-2005yil.
2. Roziqov O. Didaktika T.: Fan. 1997yil.
3. Abduqodirov A.A., Astanova F.A., Abduqodirov F.A. Nazariya, amaliyot va tajriba T.: 
Tafakkur qanoti 2012 yil

---

415