Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Download 62,78 Mb. bet 206/250 Sana 11.07.2022 Hajmi 62,78 Mb. #775422

Bog'liq
Чиникулов Х , Жўлиев А Х Автосохраненный

Bu sahifa navigatsiya:

• Фойдали қазилмалари.

202-расм. Эдиакар биотикаси. http://wwlife.ru

203-расм. Эдиакар ҳайвонлари. http://wwlife.ru

Венд фаунаси учун рифейдагига нисбатан анча турли-туманлик хос. Аммо турларининг гуруҳи кўп бўлмаган. Венд фаунасининг қўққисдан пайдо бўлиши, эҳтимол, ташқи муҳитнинг ўзгариши - лапланд глобал музланиши ва ундан кейинги иқлимнинг илиб кетиши ҳамда яққол ифодаланган трансгрессия ва атмосфера газ таркибининг ўзгариши билан боғлиқ бўлган.
Венд ўсимлик дунёси ҳам ўзига хос хусусиятларга эга бўлган. Улар кўп қатламли қопламалар ҳосил қилган. Микропланктон организмлар сфероидал ва чўзинчоқ шаклларга эга бўлган ва йирик тўпламларни ҳосил қилган. Микрофитопланктонлар орасида занжирли ва агрегатли колониялар пайдо бўлган.
Фойдали қазилмалари. Эрта рифей фойдали қазилмаларга бой. Бу қатламли сидерит-гематитли темир, қатламли фосфоритлар, мис ва полиметал маъдани конларидир.
Темир маъдани Ўролда ривожланган. Жанубий Ўролда доло-митларда магнезит кони мавжуд. Улар Шимолий Кореяда ҳам тарқалган. Фосфоритларнинг типик қатламли ётқизиқлари Енисей кряжида ривожланган. Шундай маъданлар Муғулистон ва Ҳиндистонда ҳам маълум.
Эрта рифейнинг энг машҳур металли плутонларидан бири Канададаги Седбери норитли лополити саналади. Унинг ташқи зонсида сульфидли мис-никелли маъдан конлари жойлашган.
Канадада ураннинг магматоген конлари мавжуд. Бу Катта Айиқ кўли районидаги қумтошлар ва гнейслардаги томирли уран смолкаси конларидир. Австралияда Радиум-Хилл магматоген ва Мэри-Кэтлин контакт-метасоматик уран конлари маълум.
Тектоник чўзилиш вилоятларида трапп типидаги базальт вулканизми билан боғлиқ бўлган кўплаб мис (сульфидли ва соф мис) конлари мавжуд. Улар Шимолий Америкада ҳам маълум.
Канадада Катта Айиқ кўли районида мис маъдани конлари маълум. Қатламсимон соф мис ётқизиқлари Ўрта Кивино, Сьюпириор ва Нейн провинцияларида учрайди.
Ванадий, қўрғошин, рух ва сульфидли мисга эга полиметал конлар Африканинг Дамар қамбарида маълум. Заирнинг жанубида миснинг йирик конлари Мисли қамбарни ташкил этади. Унинг кенглиги 50 - 65 км, узунлиги эса 300 км дан ортиқ.
Замбияда кобальтдан ташқари рух, кадмий, уран, ванадий, германий, олтин конлари мавжуд. Заирдаги Шаби (Катанги) мисли қамбарга дунёдаги энг йирик Шинколобве уран кони киради.
Кечки рифей билан Антиатласдаги Бу Аззер ва Эль-Граара кобальт конлари, Катангадаги қалайли пегматитлар, Хоггар қалқонидаги мис маъданлари, Африкадаги мис-қўрғошин ва рух маъдани, Арабистон яриморолининг шимолий-шарқидаги олтинмаъданли томирлари, Африка ва Австралиядаги барит, Ҳиндистондаги олмосли конгломерат, Ҳиндистон ва Қозоғистон фосфорит конлари боғлиқ.

Download 62,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: