“Mashinasozliktexnologiyasi” fakulteti “Texnologikmashinalarvajihozlar” kafedrasi

Ximiyaviy  omillarga-  ishlab  chiqarish  jarayonlarida  ishlatiladigan  yoki  ajralib 

chikadigan  turli  xil  ximiyaviy  moddalar  kiradi.  Ularni  insonga  ta‟sir  etish 

xususiyatiga  karab  kuyidagi  guruxlarga  ajratish  mumkin:  umumiy  zaharlovchi, 

kupayish funktsiyalariga ta‟sir etuvchi; inson a‟zolariga kirish yuli orqali esa: nafas 

olish  yuli  orqali  ta‟sir  etuvchi,  ovkatlanish  va  xazm  kilish  sistemasi  orqali  va 

bevosita teri orqali ta‟sir etuvchi omillar. 

         Biologik omillarga esa har xil jaroxatlar va kasalliklarni keltirib chikaruvchi 

mikro  va  makroorganizmlar:  bakteriyalar,  viruslar,  rikket,  zamburuglar,  har  xil 

zaharli usimliklar va xayvonlar kiradi. 

         Psixofiziologik  omillarga  jismoniy  va  asabiy  zurikishlar  misol  bula  oladi. 

Jismoniy  zurikishlar  statik,  dinamik  va  gipodinamik    xolda  bulishi  mumkin. 

Asabiy  zurikish  esa kuchli  akliy  mehnatdan,  mehnatni doimiy  bir  xil ko‟rinishda 

bulishidan, kuchli xayajonlanish yoki asabiylashishdan sodir bo‟ladi. 

Ishlab  chiqarishdagi  kupgina  holatlarda  ushbu  faktorlar  umumlashgan  xolda 

uchraydi.  Ishlab  chiqarishda  baxtsiz  xodisalarni  oldini  olish,  zararli  va  xavfli 

faktorlarni  ta‟sir  darajasini  susaytirish  maksadida  texnologik  jarayonlarni  tulik 

mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va ish joylarini germetiklashtirish, ishlab 

chiqarish xonalarida yeritilganlik, shovkin, titrash miqdorlarini hamda mikroiklim 

kursatkichlarini  normallashtirish,  ishchilarni  maxsus  kiyim  boshlar  va  shaxsiy 

ximoya vositalari bilan ta‟minlashni uz vaqtida amalga oshirish talab etiladi.