Mashinasozlik texnologiyasi fakulteti mashinasozlik texnologiyasi kafedrasi mashinasozlik texnologiyasi

3. Prof. V.M. Kovan usuli bo`yicha umumiy va qismlar bo`yicha texnologik yigish sxemalarini tuzish usuli.
Umumiy va qismlari bo’yicha yig’ish texnologik sxemalarini tuzish (prof.V.M.Кovan) uslubi. V.M.Кovan uslubi bo’yicha, texnologik yig’ish sxemalarini tuzish uchun mashina va mexanizmlarning har bir detali va qismi shartli ravishda chizmada to’g’ri to’rtburchak bilan belgilanadi va bu to’g’ri to’rtburchak chiziqlar bilan uch bo’lak xonachalarga ajratiladi (2.1, a-rasm). Xonachalarning birinchisiga detalning nomi (korpus, bolt, vint va h.k.) yoziladi; ikkinchisiga-yig’ma chizmadagi tartib nomeri yoki detal inventar nomeri yoziladi; uchinchisiga yig’ma chizmada bir xil shunday detallarning soni yoziladi (2.1, b-rasm).

2.1-rasm


2.2-rasm. Reduktor


2.3-rasm. Texnologik yig’ish sxemalari: a- umumiy; b, v, g- qismlari bo’yicha
Umumiy texnologik yig’uv sxema tuzish. Buning uchun mashina, mexanizm yoki qismlarning konstruktor tomonidan chizilgan yig’ilma chizmasi berilgan bo’ladi.
Texnolog o’z navbatida bu berilgan chizmani sinchiklab o’rganib chiqishi kerak, qo’yilgan texnik talablariga - qism va detallarning mashina va mexanizmlardagi xizmat vazifalariga ahamiyat berishi kerak, detal va qismlarni yig’ish ketma-ketligini aniqlab, sxemada qanday tartibda joylashtirib chizishni rejalashtirishi kerak.
Sxema tuzish uchun ma’lum formatdagi chizma yoki millimetrovkali qog’oz ishlatiladi. Qog’ozning o’rtarog’i va chap chetrog’iga to’g’ri to’rtburchak (baza detalni bildiruvchi) chiziladi, buning to’g’risiga - o’ng chetiga yana to’g’ri to’rtburchak (mashina, mexanizmni yig’ilgan holatini bildiruvchi) chiziladi va shu ikkala to’g’ri to’rtburchaklar o’rtasi to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. Texnologik yig’uv sxemani tuzishda baza detalga yig’ilma birliklarni ketma-ket birlashtirish tartibida sxemadagi to’g’ri chiziqning ustiga alohida detallar to’g’ri to’rtburchagi, to’g’ri chiziqning pastiga еsa birinchi tartibli yig’ilma birliklarning (uzellarning) to’g’ri to’rtburchaklari joylashtiriladi (2.2-rasm va 2.3-rasm).

Tekshirish uchun savollar

1. Buyum tushunchasini izohlab bering?
2. Mashina va uning еlementlari tushunchalarini izohlang?
3. Asosiy, yordamchi qo’shimcha buyumlarga nimalar kiradi?
4. Buyumlar qanaqa yig’ma birliklarga ajratiladi?
5. Baza detal deganda nimaga tushunamiz?
6. Yig’ish sxemalarni tuzish uchun prof.V.M.Кovan usulini izohlang?
7. Texnologik yig’ish sxemani tuzishni misolda ko’rsating va uning maqsadi?
8. Qism va detal tushunchalarini izohlab bering?
9. Kompleks, komplek, agregat tushunchalarini izohlang?
10. Puhtalik va uning elementlarini tushuntirib bering?
11. Resurs chidamlilik tushunchalarini izohlang?
12. Ishlab chiqarish sikli, sermexnatlilik va dastgohxajimlilik tushunchalarini izohlang?