Mashinasozlik tехnologiyasi

DASTGOXLI TIZIMNI AVTOMATLASHTIRISH 
TAVSIFLARI VA ULARNI KLASSIFIKATSIYASI. 
Mexnat  unumdorligini  oshirishga  xarakat  qilish,  metal    kesuvchi 
dastgoxlarda  ishlash  sharoitini  yengilashtirish  va  ko‗p  dastgoxli  xizmat 
ko‗rsatishda  imkoniyatini  kengaytirish,  ya‘ni  bir ishchining bir  vaqtning uzida 
bir  necha  dastgoxda  ishlashi,  ishchining  yordamchi  qo`l  mexnatini 
almashtiradigan  maxsus  mexanizmlar  va  moslamalar  yaratish  zarurligiga  olib 
keladi.  
Ularning ko`pchiligi oddiy, boshqalari, aksincha murakkab moslama yoki 
faqat  detalga  ishlov  berish  emas,  balki  xar  xil  ishlarni  bajaruvchi,  nazorat 
qiluvchi,  transportirovka  qiluvchi  va  shunga  o`xshash  ishlarni  xam  bajaruvchi 
dastgox-kombayn ko`rinishidagi yaxlit uskunalardan iborat bo`ladi. 
Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishni rivojlantirishning zamonaviy 
yo`nalishi-bu kompleks avtomatik liniyalarni tsexlarni va korxonalarni uzluksiz 
ishlab  chiqarish  oqimi  bo`yicha,  qo`l  mexnatidan  foydalanishdan  xolis  qilib 
yaratishdir.  Bu  yo`nalishda,yuqoridagi  ishlar  bilan  bir  vaqtda,  universal  va 
boshqa dastgoxlarning aloxida uzellarini avtomatlashtirish keng rivojlanmoqda. 
Bularga  support  surishini  avtomatik  ravishda  yurgizish  kesuvchi  asbobni 
tayyorlashga jadal keltirish va olib ketish, karetkani jadal olib ketish,dastgoxni 
avtomatik  ravishda  yuklash,  ishlash  jarayonida  avtomatik  ravishda  nazoratdan 
o`tkazish  maxsus  mexanizmlar  yordamida  amalga  oshirish  kiradi,  bunday 
mexanizmlarni ko`pincha korxonaning o`zida tayyorlanishi mumkin. 
Dastgoxlarning  avtomatik  liniyalari,  avtomatik  tsexlar  va  korxonalar 
ko‗rinishidagi ishlab chiqarishni kompleks avtomatlashtirish texnologiyaning va 
ishlab  chiqarishni  tashkil  etishning  eng  progressiv  zamonaviy  yutug`i  bo‗lib 
xisoblanadi. 
Xozirgi zamon mashinasozligi taxminan to‗rtdan uch qismi o‗rta seriyali 
va  mayda  seriyali  ishlab  chiqarish  tavsifiga  ega.  Ishlab  chiqarishda  aniqlik  va 
murakkablik xozirda katta axamiyatga ega bo‗lib, ishlab chiqarish korxonalarini 
zamon  talabi  darajasida  tez  qayta  qurib  ishlab  chiqarishni  yo‗lga  qo‗yish  talab 
etilmoqda. Shuning uchun xozirda ishlab chiqarish tizimlarini tez o‗zgaruvchan 
xolda o‗rnatish maqsadga muvofiq.  
Bunday  ishlab  chiqarish  tizimlarida  sanoat  robotlarini  axamiyati  katta 
bo‗lib, ko‗p jarayonlarda qo‗l kuchi mehnatini o‗rnini bosadi. Bu esa ishchilar 
sonini  kamayishiga  olib  keladi  va  bir  ishchi  bir  necha  dastgoxlarda  ishlashi 
uchun  imkon  yaratiladi.  Bunday  ishlab  chiqarishlarda  mehnat  unumdorligi 
oshib jixozlarni avtomatlashtirish darajasi tezlashadi.  

---

Yuqori  avtomatlashgan  dastgoxlar  sanoat  robotlari  tomonidan  xizmat 
ko‗rsatilganda, xarajatlar qoplanishi tezlashadi, faqat ish ikki-uch smenada olib 
borilganda. 
Avtomatlashgan ishlab chiqarishni ishchilar tomonidan xizmat ko‗rsatish 
birinchi  smenada  olib  borilgani  maqsadga  muvofiq.  Kunduzgi  smenada 
avtomatlashgan  ishlab  chiqarish  sozlangan  rejimda  ishlaydi  va  ishga 
tayyorlanadi,  tungi  smenada  ishlab  chiqarish  avtomatik  rejimda  navbatchi 
tomonidan  nazorat  qilingan  xolda  ishlashi  lozim.  Bunda  navbatchi  ishlab 
chiqarilayotgan maxsulot sifatini tekshirib turadi.