Mashinasozlik tехnologiyasi

14 – rasm. Raqam dasturli dastgohlar tizimi 
a – teskari aloqasiz, b – teskari aloqali. 
Dastur  yuritgichga  dasturni  yozish  ma‘lum  kod  bilan  dastgohdan 
tashqarida  bajariladi.  Dasturni  tayyorlash  ma‘lum  miqdorlar  jadvalini, 
yo‗nalishini,  ishchi  organlar  tezligini  tuzuvchi  dasturchilar  yoki  elektron 
hisoblash    mashinalari  yordamida  amalga  oshiriladi,  bu  esa  dasturni  tuzish  va 
ularni  avtomatlashtirishni  markazlashtiradi.  Dastur  yuritgich  hisoblash 
qurilmasiga  kiritiladi,  u  esa  raqamli  signalni  elektr  signaliga  aylantirib  beradi. 
Ishchi  organ  hisoblash  qurilmasidan  signalni  olib,  to  tezlikning  yo‗nalishni 
o‗zgartirish 
yoki 
harakatlanishdan 
to‗xtash 
signalini 
olmaguncha 
harakatlanaveradi.  Raqam  dasturli  boshqaruv  dastgohining  EHM  bilan 
uyg‗unlashuvi har bir texnologik o‗tish uchun optimal kesish tezligini va har bir 
yordamchi o‗tish uchun katta harakatlanish tezligini olish imkonini beradi. SHu 
sababli  raqam  dastur  boshqaruvli    (RDB)  dastgohlarda  ishlov  berishga  yuqori 
sifatni  va  mehnat  unumdorligini  ta‘minlaydi.  Teskari  aloqasiz  RDB  (  14  a  – 
rasm)  dastur  yuritgich  yordamida  boshqariladigan  ishchi  organ  4,  hisoblash 
qurilmasi  2  va  oraliq  zveno  3  dan  iborat.  Dastur  yuritgichga  yozilgan 
belgilangan  texnologik  jarayondan    chetga  chiqish  harakatlanayotgan  ishchi 
organ  bilan  nazorat  qilinmaydi.  Teskari  aloqali  (14,  b  –  rasm)  DRBda  ishchi 
organning  harakatini  uzluksiz  tarzda  berilgan  dastur  yuritgich  bilan  solishtirib 
boriladi.