Mashinasozlik ishlab chiqarishini avtomatlashtirish

Nazorat uchun savollar: 
1.
 
Fotoelementlar qanday tuzilgan ? 
2.
 
Fotoelementlarning qaysi turlarini bilasiz ? 
3.
 
Tashqi fotoeffektli fotoelementlarning ishlash prinsipi nimadan iborat ? 
4.
 
Fotorezistorning volt-amper xarakteristikasi qanday ko‗rinishga ega ?  
5.
 
Fotorezistorning yorug‗lik xarakteristikasi deganda nima tushuniladi ? 
6.
 
Fotorezistor  xarakteritikalarini  aniqlash  uchun  qanday  priborlardan 
foydalaniladi ? 
7.
 
Yorug‗lik nuri tushganda fotorezistor qarshiligi qanday o‗zgaradi ?
 
 
 
 
 
 
 
 

---

165 
 
6-AMALIY ISH 
PEZOELEKTRIK ELEMENTLAR SEZGIRLIGINI OSHIRISH USULLARINI 
OʻRGANISH 
 
Pezoelektrik  birlamchi 
o‗zgartirgichlar  akselometrlarda,  shuningdek 
o‗zgaruvchan  kuch  va  bosim  datchiklarida  keng  qo‗llaniladi  va  qo‗sh 
o‗zgartirgichli  generatorli  o‗lchagichlar  sinfiga  kiradi.    O‗lchashning  chastotali 
diapazoni    10
-5
 ... 10
5
 Gs ni tashkil qiladi. 
Anizotropik dielektrikni mexanik kuchlanish ta`siri ostida qutblashish  yoki 
elektr  maydon  ta`sirida  unda  mexanik  deformatsiya  paydo  bo‗lish  effekti 
pezoelektrik effekt deyiladi.  
Yuqoridagi birinchi holat  
to‗g`ri pezoeffekt, ikkinchisi  
teskari pezoeffekt hisoblanadi.
 
 
          Pezoeffekt ishorani 
sezuvchanlikka ega bo‗lib, yani 
zaryad ishorasi siqish va 
cho‗zish almashganda o‗zgaradi, 
deformatsiya ishorasi esa elektr 
maydon yonalishi o‗zgarganda almashadi. 
Ko‗plab kristall moddalar pezoelektrik hususiyatga ega, quyidagilar bunday 
hususiyatlarga  ega  emas:  segnet  tuzi, turmalin va boshqalar. Odatda pezoelektron 
qurilmalarda  ultratovushli  va  gipertovushli  to‗lqinlar  hamda  10    kGs  ...  1,5  GGs 
chastota diapazondagi  elektromagnit tebranishlar ishlatiladi. Parametrlarni yuqori 
stabilligi    ular  uchun    harakterli  hisoblanadi,  misol  uchun,  pezokeramik 
generatorlarda    tebranishlar  chastotasi 
10
5
,  kvarsli  generatorlarda  10
8 
ni  tashkil 
etadi.   
Pezoelektrik sezuvchi element o‗zining tuzulishi va harakat prinsipi bo‗yicha 
plastinalari orasidagi masofaga qarab o‗zgaruvchi kondensatorni eslatadi(1-rasm а, 
b).    Bu  holat  uni  dinamik  parametrlar-kuch,  bosim,  vibratsiyalarni  o‗zgartiruvchi 
sifatida qo‗llash imkonini beradi.  
 
Pezoelementning elektrik holati eletr maydon kuchlanganligi