Mashinasozlik ishlab chiqarishini avtomatlashtirish

 
Elementlarning  dinamik ish rejimi 
Dinamik  rejim  deganda    element  va  tizimlarni  bir  o‗rnatilgan  holatdan 
boshqasiga o‗tish jarayoni tushiniladi, ya‘ni  kirish kattaligi x va chiqish kattaligi y 
lar  vaqt  davomida  o‗zgaradi.  x  va  y  kattaliklarning    o‗zgarish    jarayoni    qaysidir                     
t
=
t
o‘z 
 vaqt chegarasidan boshlanadi va inersion va noinersion rejimlarda bajarilishi 

---

19 
 
mumkin.  Inersionlik  bo‗lmagandagi    x  va  y  ning  o‗zgarish  jarayoni  5a-rasmda 
keltirilgan grafik bilan tavsiflanadi. 
 
 
5-rasm. Kirish kattaligini sakrashsimon o‗zgarishida elementdagi o‗tish jarayoni:  
a – inersionlik bo‗lmaganda; b,v – inresionlik mavjud bo‗lganda
. 
 
Inersionlik  mavjud  bo‗lganda    y  ni  x  ning  o‗zgarishiga  nisbatan 
o‗zgarishining  kechikishi  kuzatiladi.    Bu  holatda  0  dan  x0  gacha    kirish 
kattaligining  sakrashsimon  o‗zgarishida  (5b-rasm)  chiqish  kattaligi  y    o‗rnatilgan 
qiymat  y
o‗rt
  ga  birdaniga  erishmaydi,  o‗rnatilgan  qiymatga  erishish  vaqti 
mobaynida 
o‗tish 
jarayoni 
sodir 
bo‗ladi. 
Bunda 
o‗tish 
jarayoni 
aperiodik(tebranishsiz)  so‗nuvchi  (5b-rasm)  yoki  tebranishli  so‗nuvchi  (5v-rasm) 
bo‗lishi mumkin. 
Chiqish kattaligi 
y
 o‗zining  o‗rnatilgan qiymatiga erishish uchun ketgan vaqt 
t
o‗rt
   vaqt  doimiysi  T ni  tavsiflovchi  elementning inersionligi bilan  bog‗liq. Oddiy 
holatda 
y
 kattaligining  o‗rnatilishi   quyidagi qonun bo‗yicha  sodir bo‗ladi: 
 
Bu  yerda   
Т  — 
inersionlik  bilan  bog‗liq  bo‗lgan    paramertlarga  bog‗liq 
elementning vaqt doimiysi.  
T  ning  qiymati  qancha  katta  bo‗lsa,  chiqish  kattaligi 
y
  ning  o‗rnatilishi  
shuncha  davomli    bo‗ladi.  O‗rnatish  vaqti    t
o‗rt
  datchik  o‗lchashining  zaruriy 
aniqligiga  bog‗liq  holda  tanlanadi  va  odatda  (3…5)  T  ni  tashkil    etadi,  dinamik 
rejimda  5…1%  dan  ortiq  bo‗lmagan  xatolikni    beradi.  Yaqinlashish  darajasi  Δ
у
  
ko‗p holatlarda o‗rnatilgan qiymatdan 1 dan 10% gachasini tashkil etadi. Dinamik 
va  statik  rejimlardagi  chiqish  kattaligining  qiymatlari  orasidagi  farq  dinamik 
xatolik  deb  ataladi.  Elektromexanik  va  elektromashinali  elementlarda  inersionlik 
asosan  harakatlanuvchi  aylanuvchi  qismlarning  mexanik  inersiyasi  bilan 
aniqlanadi.  Elektrik  elementlarda  inersionlik  elektromagnit  inersiya  yoki  boshqa 

---

20 
 
o‗xshash    omillar  bilan  aniqlanadi.  Inersionlik  element  yoki  tizimning  turg‗un 
ishlashining  buzilish sababi  bo‗lishi mumkin.