146
3 – rasm. Qarshiliklar
uchburchagi
Tok bilan kuchlanish orasidagi fazalar siljishi burchagini topish uchun qarshiliklar
ushburchagi (3-rasm) dan foydalanish mumkin.
;
cos
Z
R
;
sin
Z
X
R
С
L
R
X
tg
1
Mazkur formulalardan o‗zgaruvchan tok zanjirlarini hisoblashda foyalaniladi.
Masala. Aktiv qarshiligi R= 10 Om va induktiv qarshiligi X
L
=15,7 Om
bo‗lgan g`altak chastotasi f=50 Gts bo‗lgan o‗zgaruvchan tok manbaiga ulangan.
G`altakdan o‗tadigan tok 5 A bo‗lsa, quydagilar aniqlansin.
a)
zanjirning to‗la
qarshiligi;
b)
g`altak elementlaridagi kuchlanish;
c)
g`altakdagi kuchlanish tushuvi;
d)
g`altakning induktivligi;
e)
tok va kuchlanish orasidagi fazalar siljish burchagi.
Yechish:
a)
Z=
2
2
L
X
R
; Z=
2
2
)
7
,
15
(
10
=18,6 Om;
b) U=I Z = 6
6
,
111
6
,
18
V
c) U
L
= IX
L
=
2
,
94
7
,
15
6
V
d) X
L
=
2
f L; L=
2
L
X
=
Gn
05
,
0
50
28
,
6
7
,
15
e)
538
,
0
6
,
18
10
cos
Z
R
Z
X=
c
L
1
R
147
Variantlar
1.
R= 15 Om X
L
=18 Om f= 50 Gts I = 5A
2.
R= 20 Om X
L
=24 Om f= 50 Gts I = 5A
3.
R= 25 Om X
L
=28 Om f= 50 Gts I = 5A
4.
R= 10 Om X
L
=13 Om f= 50 Gts I = 5A
5.
R= 18 Om X
L
=20,7 Om f= 50 Gts I = 5A
6.
R= 15 Om X
L
=17 Om f= 50 Gts I = 6A
7.
R= 30 Om X
L
=35 Om f= 50 Gts I = 6A
8.
R= 100 Om X
L
=108 Om f= 50 Gts I = 6A
9.
R= 50 Om X
L
=57 Om f= 50 Gts I = 5A
10.
R=30 Om X
L
=35 Om f= 50 Gts I = 5A
11.
R= 50 Om X
L
=58 Om f= 50 Gts I = 5A
12.
R= 30 Om X
L
=37 Om f= 50 Gts I = 5A
13.
R= 20 Om X
L
=28,7 Om f= 50 Gts I = 5A
14.
R= 25 Om X
L
=18,7 Om f= 50 Gts I = 5A
15.
R= 40 Om X
L
=49 Om f= 50 Gts I = 5A
16.
R= 15 Om X
L
=18 Om f= 50 Gts I = 6A
17.
R= 20 Om X
L
=24,7 Om f= 50 Gts I = 6A
18.
R= 25 Om X
L
=28 Om f= 50 Gts I = 6A
19.
R= 10 Om X
L
=13 Om f= 50 Gts I = 6A
20.
R= 18 Om X
L
=20,7 Om f= 50 Gts I = 6A
21.
R= 15 Om X
L
=17 Om f= 50 Gts I = 6A
22.
R= 30 Om X
L
=35 Om f= 50 Gts I = 6A
23.
R= 100 Om X
L
=108 Om f= 50 Gts I = 6A
24.
R= 200 Om X
L
=208 Om f= 50 Gts I = 10A
25.
R=300 Om X
L
=309 Om f= 50 Gts I = 10A
26.
R= 400 Om X
L
=415 Om f= 50 Gts I = 10A
27.
R= 30 Om X
L
=40 Om f= 50 Gts I = 3A
28.
R= 20 Om X
L
=27 Om f= 50 Gts I = 3A
29.
R= 25 Om X
L
=18,7 Om f= 50 Gts I = 3A
30.
R= 40 Om X
L
=18,7 Om f= 50 Gts I = 3A
Variant shartlari bo‗yicha quydagilar aniqlansin:
a)
zanjirning to‗la
qarshiligi -
Z
;
b)
g`altak elementlaridagi kuchlanish -
U
;
c)
g`altakdagi kuchlanish tushuvi -
U
L
;
d)
g`altakning induktivligi -
L
;
tok va kuchlanish orasidagi fazalar
siljish burchagi -
.
148
AMALIY ISH №2
BОSIMNI O‘LCHOVCHI ELEMENT VA QURILMALAR
KONSTRUKTSIYASINI O‘RGANISH.
Tekis sirtga tik (nоrmal) tasir ko‘rsatuvchi tekis taqsimlangan kuch bоsim
deb ataladi.
S
F
Р
Bunda S – tekislik yuzi (m
2
), F – shu tekislik yuziga bir hil va tik tasir qiladigan
bоsim kuchi.(N)
Halqarо birliklar tizimida (sistemasida) bоsim Paskal (Pa) bilan o‗lchanadi.
1
N kuch hоsil qilgan bоsimga teng.
Amalda bоsimni o‗lchaydigan asbоblar shkalasi
kg/m
2
, atm, mm
suv ust,
mm
simоb ustini,
bar, N/sm
2
bilan darajalangan bo‗ladi. Bunday o‗lchоv asbоblaridan
to‗g`ri fоydalanish uchun, ularni o‗lchоv birliklari оrasidagi bоg`liqlikni bоshqa
birliklarga o‗tkazish kоeffitsentlarini bilish zarur (jadval).
Xalqaro birliklar tizimida (XBT)
SI
1PA=1N/m
2
Texnik atmosfera
1atm=1kg(kuch)/sm
2
=98066,5 Pa
Fizik atmosfera
mm simob ustuni
mm suv ustuni
1bar =10
5
Pa=100kPa
1mm sim.ust. =133,322 Pa
1mm suv ustuni=9,80665 Pa
Gaz va suyuqlik moddalarning idish devorlariga ko‘rsatadigan bosimi
absolyut bosim deb ataladi.
O‗lchashda
absalyut, оrtiqcha, atmоsfera va vakuum
bоsimlar mavjud. P
abs
– absalyut bоsim – mоda hоlatining (suyuqlik, gaz, bug`)
parametri bo‗lib, P
atm
– atmоsfera va P
оrt
– оrtiqcha bоsimlar yig`indisidan ibоrat.
P
abs
= P
atm
+ P
atm
Do'stlaringiz bilan baham: