“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

 
7. Yo`l kiyimlari mustahkamligini aniqlash yo`llari va konstruktiv qatlamlar.
 
Yo`l  kiyimlari  o`zining  mexanik  hususiyatlariga  qarab  quyidagi  turlarga 
bo`linadi: 

  Asosiy  qatlami  egilishga  bir  xil  va  mustahkam  qarshilik  ko`rsatuvchi 
qattiq qoplama. 

  Tashqi  havo  harorati  va  namligiga  qarab  egilishga  qattiq  qoplamaga 
nisbatan  kam 
qarshilik 
ko`rsatuvchi 
yoki 
umuman 
qarshilik 
ko`rsatmaydigan qattiq bo`lmagan qoplama. 
Qattiq  yo`l  kiyimlari  tuproqli  va  boshqa  asoslarga  o`rnatilgan  ma’lum 
o`lchamli  temir  beton  qoplamalari  (plita)dan  tashkil  topgan  bo`ladi.  Qattiq  yo`l 
kiyimi  egiluvchan  asosga  o`rnatilgan  aniq  o`lchamli  qoplama  (plita)  nazariyasi 
asosida  hisoblanadi.  Bu  qoplamalar  tashqi  yuklama  va  harorat  kuchlanishiga 
hisoblanadi.  Tashqi  yuklamaga  hisoblash  avtomobil  g`ildiragining  qoplamada 
joylashgan, ya’ni mustahkamlik uchun eng havfli bo`lgan joyida olib boriladi. 
Temir  betonli  to`g`ri  burchakli  qoplamalarda  mustahkamlik  uchun  havfli 
bo`lgan  uchta  joyi  mavjud.  Qoplamaning  o`rtasi,  burchaklari  va  qirralari.  Qoplama 
qalinligi  ruxsat  etilgan  yuklamani  ushlab  turish  darajasida  qilinadi.  Uning  kengligi 
yo`l  harakat  bo`lagi  kengligiga  teng  bo`lishi  kerak.  Qoplama  uzunligi  yerli  asos 
tuprog`i  bilan  ilashgan  yuzasida  yuklama  va  harorat  ta’sirida  chiziqli  kengayishini 
hisobga  olgan  holda  hisoblanadi.  Harakat  kuchlanishini  kamaytirish  maqsadida 
qoplama uzunligi chegaralaniladi. Qoplama qalinligi harakat ko`rinishiga qarab aniq 
hisob  qilinadi.  Bunda  qoplama  bukilish  kuchiga  hisoblanadi.  Uning  qalinligi  yo`l 
toifalariga qarab quyidagicha olinadi. 
Yo`l toifasi 
I 
II 
III 
Plitalar qalinligi, sm 
22-24  
20-22 
18-20