“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

o`tkazmaydigan qatlam yer osti suvlarini yuqoriga qarab harakatlanishini to`htatadi. 
Qatlam  yo`l  yuzasidan  0,8-0,9  m  baland  qilib  yotqiziladi.  Shu  bilan  birga  qatlam 
tuproq  suvi  yoki  uzoq  saqlanib  qolinadigan  suv  yuzasi  ufqidan  eng  kamida  20  sm 
baland  bo`lishi  zarur.  Suv  o`tkazmaydigan  qatlamni  organik  yopishqoq  moddalar 
shimdirilgan tuproqdan 4-6 qavat yotqizish bilan ham qurish mumkin. 
11-jadval. 
Yerli asos tuprog`i 
Yo`l iqlim o`ramidagi yo`l 
kiyimi asosining eng kam 
balandligi, m; 
11 
111 
1V 
Osti yoki uzoq muddat turuvchi suvning hisoblangan sadhidan balandligi. 
Qumlar: 
 
 
 
- katta (o`lchami 0,5 mm), 
Me’yorlashtirilmaydi 
- o`rta va mayda 
0,7 
0,6 
0,5 
- changli, og`ir ko`p qumli 
1,2 
0,8 
0,6 
Changli ko`p qumli, og`ir changli:  
 
 
 
-engil ko`p loyli, yengil changli va og`ir changli 
1,9 
1,7 
1,4 
-  og`ir  ko`p  loyli,  to`zg`uvchi  loylar,  qumli  va 
qo`yiq loylar  
1,9 
1,4 
1,1 
Yuza suvlar olinishi ta’minlanmagan joylardagi yer yuzasining ustidan balandligi 
Qumlar: 
 
 
 
- katta o`lchamli 
Me’yorlashtirilmaydi. 
-engil ko`p qumli, o`rtacha va mayda 
0,5 
0,4 
0,3 
-og`ir ko`p qumli to`zg`uvchi 
0,6 
0,5 
0,4 
Og`ir ko`p loyli, to`zg`uvchi loyli, qumli va qo`yiq 
0,7 
0,6 
0,4 
To`zg`uvchi va og`ir to`zg`uvchi ko`p loyli, yengil 
ko`p loyli, yengil to`zg`uvchi va og`ir to`zg`uvchi 
0,8 
0,6 
0,5 
Tabiiy naychalar to`suvchi qatlam shag`al yoki yirik donali qumdan 15-20 sm 
qalinlikda  yotkizish  bilan  quriladi.  Suzuvchi  material  tuproq  bilan  aralashib 
ketmasligi uchun g`ovak qatlamning usti va pastidan 3-5 sm qalinlikda loyqalanishga 
qarshi chim yoki boshqa qatlam yotqiziladi. Drenaj qatlam yo`l markaziga qarab 0,04 
nishoblik bilan quriladi. Chunki yo`l markazi cho`kib qolgan hollarda drenaj qatlami 
orqali  suv  o`tib  ketmasligi  kerak.  Yer  polotnosining  yuqori  qatlamiga  sizdirib 
o`tkazish  qobiliyati  yaxshi  bo`lgan  yirik  qum  yotqizilganda  bahorda  erigan  suvlarni 
tuproqli asosdan chiqarib yuborish osonlashadi. 

---

 
79 
Agar  yo`l  quritish  ariqlari bo`ylab qurilgan  bo`lsa  suvni  tartibga  solish  ariqqa 
yaqin bo`lgan joylarda tuproq osti suvlarini kamayishi hisobga deyarli yaxshilanadi.