Mashinalaridan foydalanish, texnik

MUNDARIJA 
bet 
KIRISH
……………………………………………………….
 
5 
I-BOB. 
MASHINA TRAKTOR AGREGATLARIDAN ISHLAB
CHIQARISHDA FOYDALANISH ASOSLARI 
7 
1-§. Qishloq 
xo‘jaligi 
ishlab 
chiqarishini 
mexanizatsiyalashtirishning ahamiyati 
7 
1.1-§. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari etishtirishning halq
farovonligini oshirishdagi o‘rni 
7 
1.2-§. Ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirishning rivojlantirish 
istiqbollari 
12 
2-§.
Ishlab chiqarish jarayonlari va mashina-traktor agregatlarining 
umumiy tasnifi 
14 
2.1-§. 
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish jarayonlarining turlari, asosiy 
tushunchalar va ta’riflar 
14 
2.2-§.
Ishlab chiqarish jarayonining tarkibi 
17 
2.3-§. 
Mashina-traktor agregatlari bilan bajariladigan texnologik 
jarayonlarning turi 
19 
2.4-§.
Mashina-traktor agregatlarining tasnifi va xossalari 
20 
3-§.
Agregatning harakat tenglamasi 
24 
3.1-§. 
Traktorni qiya tekislikda yuqoriga ko‘tarilishida ta’sir etuvchi 
kuchlar 
24 
3.2-§.
Traktorning quvvat muvozanati 
27 
3.3-§. 
Traktorni harakatlantiruvchi kuch chegaralari va uni oshirish 
yo‘llari 
27 
4-§.
Ish mashinalarining foydalanish-texnologik xossalari 
30 
4.1-§. 
Qishloq xo‘jaligi mashinalarining foydalanish xossalari 
30 
4.2-§. 
Ishchi mashinalarning to‘liq va solishtirma qarshiliklari 
31 
4.3-§. 
Qishloq xo‘jaligi mashinalarining tortish qarshiliklarini tashkil 
etuvchi omillar va ularni amaytirish tadbirlari 
33 

---

274 
5-§. 
Harakatlanuvchi (mobil) energiya vositalarini foydalanish 
hossalari 
35 
5.1-§. 
Mobil energetik vositalarga qo‘yiladigan agrotexnik talablar 
35 
5.2-§. 
Traktor yurish qismini tuproqqa bosimini agrotexnik talablari 
36 
5.3-§. 
Qishloq xo‘jaligi ishlarini bajarganda MTAning ruxsat etilgan
harakat tezliklari 
38 
5.4-§. 
Energetika vositalarining foydalanish xossalarini yaxshilash
yo‘llari 
40 
6-§.
Agregatlarni tuzish (komplektlash) 
41 
6.1-§.
Agregatlarni tuzish shartlari va tartibi 
41 
6.2-§.
Agregatlar tuzish usullari 
42 
6.3-§.
Agregatning to‘g‘ri tuzilganligini baholash 
45 
7-§.
Agregatlar kinematikasi 
47 
7.1-§.
Ishlov beriladigan maydon shakli va o‘lchamlarini agregatning 
foydalanish samaradorligiga ta’siri 
47 
7.2-§.
Agregat Harakatining belgilovchi o‘lchamlari 
50 
7.3-§.
Agregatni burilish radiusi 
52 
8-§.
Agregatlarning burilish va harakatlanish turlari 
53 
8.1-§.
Agregatlarining burilish usullari va turlari 
53 
8.2-§.
Agregatlarning harakatlanish usullari 
56 
8.3-§.
Agregatlarning ish yo‘llari koeffitsienti 
57 
9-§.
Agregat ish unumining ishlab chiqarishdagi ahamiyati 
61 
9.1-§.
Mehnat unumdorligi va uni oshirish usullari 
61 
9.2-§.
Agregatning nazariy ish unumini aniqlash 
62 
10-§. 
Agregat ish unumining turlari 
65 
10.1-§. Agregat haqiqiy ish unumini mohiyati 
65 
10.2-§. Agregatning sof ish vaqtini oshirish imkoniyatlari 
67 
10.3-§. Agregat ish unumini oshirishning asosiy zaxiralari 
68 
11-§.
Qishloq xo‘jaligi agregatlaridan samarali foydalanishning 
71 

---

275 
nazariy asoslari 
12-§.
Agregatlardan foydalanish samaradorligi
78 
12.1-§. Agregatlardan foydalanish samaradorligini ishlab chiqarishdagi 
ahamiyati 
78 
12.2-§. Mashinaning ish unumlari 
80 
12.3-§. Agregatning texnikaviy samaradorligi va uni oshirish yo‘llari 
81 
13-§.
Agregat ish unumini oshirishda zamonaviy boshqarish usullar
85 
13.1-§. Mashina va traktorlarni tanlash tartibi va ko‘rsatgichlari 
85 
13.2-§. Texnikalarini boshqarishda “Inson-mashina-muhit” tizimi 
87 
13.3-§. Texnikalarni boshqarish vositalari va ularni rivojlantirish 
istiqbollari 
91 
14-§.
Texnologik jarayonlarni bajarishda agregatlardan foydalanish 
sarf-harajatlari
95 
14.1-§. Mexanizatsiyalashtirilgan ishlarni bajarishda mehnat sarfi 
95 
14.2-§. Energiya, yoqilg‘i va surkov moylari sarfi va ularning 
samaradorligini oshirish yo‘llari 
96 
14.3-§. Pul mablag‘larining foydalanish sarflari 
98 
15-§. 
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida texnologik jarayonlarni
loyihalash
100 
15.1-§. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishni
mexanizatsiyalashtirishning asosiy yo‘nalishlari 
100 
15.2-§. Mexanizatsiyalashtirilgan qishloq xo‘jaligi jarayonlarini 
loyihalash asoslari 
102 
15.3-§. Ishlab chiqarish texnologiyasi va mashinalar tizimi 
104 
16-§.
Mexanizatsiyalashtirilgan ishlar texnologiyasi va ishlab 
chiqarish qoidalari
108 
16.1-§. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari etishtirishning amaliy texnologik 
kartalarini tuzish 
108 
16.2-§. Mexanizatsiyalashtirilgan ishlarni bajarish qoidalari 
112 

---

276 
17-§.
Tuproqqa ishlov berishning innovatsion texnologiyalari
117 
17.1-§. Tuproqqa asosiy ishlov berishning o‘ziga xos xususiyatlari, 
texnologiyalari va agregatlari
117 
17.2-§. Tuproqqa ishlov berish samaradorligini oshirishda 
innovatsion texnologiya va mashinalarni qo‘llash 
124 
18-§. 
Urug‘ ekish va ko‘chat o‘tqazishning innovatsion 
texnologiyalari
128 
18.1-§. Ekinlar urug‘ini ekish va ko‘chat o‘tqazishning o‘ziga xos 
xususiyatlari, texnologiyasi va agregatlardan samarali
foydalanish 
128 
18.2-§. Ekinlar urug‘ini ekish texnologiyasi va agregatlari 
129 
18.3-§. Ekish samaradorligini oshirishda innovatsion texnologiya va 
mashinalarni qo‘llash 
135 
19-§.
Qishloq xo‘jaligi ekinlarini parvarishlashning innovatsion
texnologiyalari
137 
19.1-§. Ekinlarni parvarishlashning o‘ziga xos xususiyatlari,
texnologiyasi va agregatlardan samarali foydalanish 
137 
19.2-§. Qator orasiga ishlov berish texnologiyasi 
138 
19.3-§. O‘simliklarni himoya qilish texnologiyasi 
141 
19.4-§. O‘simliklarni sug‘orish texnologiyasi 
143 
19.5-§. O‘simliklarni parvarishlash samaradorligini oshirishda 
innovatsion texnologiya va mashinalarni qo‘llash 
151 
20-§.
Paxtani mashinada terishning innovatsion texnologiyalari
154 
20.1-§. Paxtani mashinada terishning o‘ziga xos xususiyatlari, 
texnologiyasi va agregatlardan samarali foydalanish 
154 
20.2-§. Paxtani mashinada terish samaradorligini oshirishdagi
innovatsion texnologiyalar
161 
21-§. 
G‘allani yig‘ishtirib olishning innovatsion texnologiyalari 
164 
21.1-§. G‘allani yig‘ishtirib olishning o‘ziga xos xususiyatlari, 
164 

---

277 
texnologiyasi va agregatlardan samarali foydalanish 
21.2-§. G‘allani yig‘ishtirib olish samaradorligini oshirishdagi 
innovatsion texnologiyalar 
170 
22-§.
Meva va sabzavotlarni yig‘ishtirib olishning innovatsion 
texnologiyalari
171 
22.1-§. Meva va sabzavotlarni yig‘ishtirib olishning o‘ziga xos 
xususiyatlari, texnologiyasi va agregatlardan samarali 
foydalanish 
171 
22.2-§. Meva va sabzavotlarni yig‘ishtirib olish samaradorligini 
oshirishdagi innovatsion texnologiyalar 
180 
23-§.
Em-xashak tayyorlashning innovatsion texnologiyasi 
182 
23.1-§. Em-xashak etishtirishning o‘ziga xos xususiyatlari, 
texnologiyasi va agregatlardan samarali foydalanish 
182 
23.2-§. Em-xashak tayyorlash samaradorligini oshirishda ilg‘or
texnologiya va mashinalar 
186