Машиналар ишончлиги ва техник сервис. Machine reliability and maintenance

 
V боб. Таъмирлаш – техник сервис базаларининг таркиби, уларни 
лойиҳалаштириш асослари 
 
5.1. Қишлоқ хўжалигида таъмирлаш-техник сервис базаларини 
ҳисоблаш схемаси ва меъѐрлари, таъмирлаш базасининг таркиби 
 
Режа: 1. Таъмирлаш-техник сервис базаларини ҳисоблаш схемаси, хизмат 
кѝрсатиш ва таъмирлаш даврийлиги ва меъѐрлари.
2. Таъмирлаш-техник сервис базасининг таркиби ва уларни 
планировкилаш тартиби. 
Мавзунинг 
мақсади: 
талабаларга 
таъмирлаш-техник 
сервис 
базаларининг таркиби, уларни ҳисоблаш услубияти тѝғрисида билим бериш. 
Қишлоқ хѝжалигида машина-трактор парк агрегатларидан самарали 
фойдаланишни таъминлаш учун техник сервис ва таъмирлаш тизимида 

---

бажариладиган барча ишлар намунали тартибда ташкиллаштирилишини 
талаб қилади ва бу ишлар фақат илмий асосда бажарилиши лозим. 
Қишлоқ хѝжаликда ишлаб чиқаришни илмий асосланган меъѐрлар 
асосида режалаштириш, ташкиллаштириш ва назорат қалиш тизимини 
ташкиллаштириш ишларни доимо давлатимизнинг диққат марказида бѝлиб 
келмоқда. Бундай талаблар қишлоқ хѝжалигининг таъмирлаш-техсервис 
базаларига ҳам тааллуқлидир. 
Таъмирлаш базалари машиналарига тегишли меъѐрларни белгилашга 
оид объектив имконият, ҳар қандай машина тамонидан бажарилган иш 
ҳажми билан унинг ейилиши тѝғрисида ѝзаро алоқалар ѝртасида маълум 
қонуният мавжудлигига, ѝз навбатида машиналар техник сервиси ва 
таъмирлаш ишлари ҳажми масштабидан, ҳамда чидамлилиги паст 
элементларни алмаштириш эҳтиѐжлари билан чамбарчас боғлиқлигини 
кѝрамиз. 
Машиналар томонидан бажарилган иш ҳажмининг кѝпайиши, 
машиналардан фойдаланиш ҳажмининг жадаллашаѐтганлиги қишлоқ 
хѝжалик техникаларига техник сервис, таъмирлаш ишларига ҳамда 
чидамлиги паст деталларни алмаштиришга оид эҳтиѐжларни ошиб боришига 
олиб келмоқда. Бу ишлар ҳажми, улардан жадал фойдаланиш даражасини 
пасайтириш бу эҳтиѐжларнинг тегишлаи равишда камайишига олиб келиши 
мумкин. 
Қишлоқ хѝжалигида назорат қилишга қодир, керакли даражадаги 
таъмирлаш базалари масштабини аниқлашдаги асосий меъѐр бѝлиб ҳар бир 
машина томонидан бажарилган маълум иш ҳажмига тѝғри келадиган техник 
сервис ва таъмирлаш ишларининг ѝртача меҳнат сарфи бѝлиши мумкин. 
Таъмирлаш базасига тегишли умумий машиналар сонини аниқлашда 
таъмирлаш тури ва бу иш ким томонидан бажарилиши муҳим бѝлмаслиги 
керак. Бунда энг муҳими шуки фойдаланилаѐтган машиналар техник хизмат 
кѝрсатиш ва таъмирлашга муҳтожлиги ва бу ишлар тегишли шароитларда 
сифатли бажарилиши.
Шу билан биргаликда қишлоқ хѝжалигидаги машина – трактор 
паркларининг моддий – техник базалари таъминоти масаласи ҳам замон 
талаблари даражасида таъминланишига ҳам жиддий эътибор қаратилиши 
лозим.
Бугунги кунда таъмирлаш базасини ҳисоблаш схемаси қуйидаги 
босқичлардан иборат: 
1) ҳисобланаѐтган хѝжалик (корхона) бѝйича трактор ѐрдамида ва 
бошқа механизациялаштирилган ишларнинг умумий иш ҳажмини аниқлаш; 
2) машиналарга техник хизмат кѝрсатиш (техник сервис) ва 
таъмирлаш ишларининг нисбий меҳнат сарфи меъѐрларини аниқлаш ва 
танлаш; 
3) режалаштирилаѐтган (мѝлжалдаги) хѝжалик ѐки хѝжаликларда 
ишлатилиш кутилаѐтган тракторларнинг барча русумлари бѝйича трактор 
ишлари ҳажмини тақсимлаш; 

---

4) нисбий меъѐрлар бѝйича машиналарга техник хизмат кѝрсатиш ва 
таъмирлаш ишларининг умумий ҳажмини аниқлаш; 
5) умумий меҳнат сарфини ихтисослашга корхоналарда ишларнинг 
жадаллигини ҳисобга олган бажариладиган техник сервис ва таъмирлаш 
ишларини бажариладиган жойлари бѝйича тегишли корректировка қилиш 
(камайтириш ѐки кѝпайтириш) асосида тақсимлаш; 
6) таъмирлаш базаларининг ҳар хил тармоғидаги етишмаѐтган 
қувватларни ва керакли капитал сармоялар ҳажмини аниқлаш. 
Уларни аниқлаш услубияти қуйидагилардан иборат.