Машина деталлари маъруза курси лотин 2017 й 20 янв



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/94
Sana10.09.2021
Hajmi2,19 Mb.
#170170
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   94
Bog'liq
mashina detallari

P
1
 
n
1
 
P
2
 
n
2
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


12
 
 
 
 
 
 
ye)
 
3.2-rasm. 
 
Demak,  mexanikaviy  uzatmalarni  tashkil  etuvchi  asosiy  detallar  o’zaro  tegib  turadi  yoki 
egiluvchan zveno (tasma, zanjir) orqali  bog’langan bo’ladi.  
Bundan  tashqari,  mexanikaviy  uzatmalar  vallarning  o’zaro  joylashishiga  qarab,  parallel, 
kesishgan,  ayqash  valli  turlarga,  uzatish  sonining  o’zgarishiga  qarab  esa  uzatish  soni  o’zgarmas, 
pog’onali o’zgaruvchan va pog’onasiz o’zgaruvchi xillarga bo’linadi.  
 
 
2. Mexanik uzatmalarning kinematik va energetik parametrlari 
 
Ishqalanish hisobiga  ishlovchi  uzatmalarning  asosiy  detallari  (g’ildirak, shkiv va boshqa 
kabilar)  silliq  sirtga,  ilashish  hisobiga  ishlaydigan    uzatmalarning  asosiy  detallari  (tishli  g’ildirak, 
yulduzcha va boshqa  kabilar)  esa  katta burovchi momentning uzatilishini ta’minlaydigan tishlarga 
ega  bo’ladi.  Uzatmalarda  energiya  manbaidan  energiyani  bevosita  qabul  qilib  oluvchi  val 
yetaklovchi  val  deb,  bu  valdan  energiyani  qabul  qilib,  ish  bajaruvchi  qismga  uzatuvchi  val  esa 
yetaklanuvchi val deb ataladi.  
  Agar  uzatma  bir  necha  pog’onali  bo’lsa,  har  bir  pog’onaning  birinchi  va  oxirgi  vallarining 
quvvati hamda aylanishlar chastotalari berilgan bo’lishi kerak. Birinchi va oxirgi vallardagi quvvat 
hamda  tezliklar  uzatmaning  asosiy  xarakteristikasidir.  Bundan  tashqari,  uzatmalarning  foydali  ish  
koeffisiyenti  hamda  uzatish  soni ularning ishini xarakterlovchi ko’rsatkichlardan hisoblanadi.  
Uzatmalarni foydali ish koeffisiyenti quyidagicha aniqlanadi. 
 
   
 
 
1
2
N
N
=
η

1
1
N
N
u

=
η
,  
 
 
 
bu  yerda  N

–  xarakatni  yetakchi  valdan  yetaklanuvchi  valga  uzatishda  zararli  qarshiliklar 
mavjudligi natijasida isrof bo’lgan quvvat.  
Agar  yetaklovchi    valning    aylanish  chastotasi  n
1,
  yetaklanuvchi    valniki  n
2
  bo’lsa,  u  holda, 
uzatish soni quyidagicha ifodalanadi. 
2
1
n
n
u
=
 
Energiya  oqimining  yo’nalishidan  qat’iy  nazar,  istalgan  ikki  val  burchak  tezliklarining 
nisbatlari uzatish nisbati deyiladi: 
2
1
2
1
2
1
ω
ω
=
=

n
n
i
 , 
1
2
1
2
1
2
ω
ω
=
=

n
n
i
 
bu  yerda 
ω
1
  va 
ω

–  birinchi  va  ikkinchi  valning  burchakli tezliklari, rad/s  hisobida.  Uzatish 
nisbati umumiy tushuncha bo’lib, birdan katta, kichik yoki birga teng bo’lishi mumkin. Uzatish soni 
esa,  asosan,  katta  qiymatli  aylanishlar  chastotasining  kichik  qiymatli  aylanishlar  chastotasiga 
nisbatiga teng bo’lgani uchun u aksariat birdan katta bo’ladi; Ayrim hollarda uzatish soni ham birga 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


13
 
 
 
teng  bo’lishi  mumkin.  Ko’pchilik  mexanikaviy  uzatmalardan  birinchi  valning  aylanish  chastotasi 
qolgan  vallarning  aylanishlar  chastotasidan  katta  bo’lgani  uchun,  hisoblashda  asosan  uzatish  soni 
tushunchasidan foydalaniladi. 
Valdagi quvvat va aylanishlar chastotasi ma’lum bo’lgan hollarda ulardagi burovchi moment 
quyidagicha aniqlanadi: 
,
1
1
1
ω
N
T
=
 N·m 
,
2
2
2
ω
N
T
=
 N·m 
bu yerda N
1
 va N
2
 quvvatlar, Vt hisobida; tezliklar 
ω

va 
ω
2
  rad/s  yoki   
 
,
9550
1
1
1
n
N
T
=
 N·m  va    
,
9550
2
2
2
n
N
T
=
 N·m 
 
 
 
bu yerda  N
1
 va N
2
 - quvvatlar, kVt;  n
1
 va n

- aylanishlar chastotasi, min
-1
T
2
 momentni  T
1
 
momentga bo’lsak, 
u
n
N
n
N
Т
Т

=
=
η
2
1
1
2
1
2
 
kelib chiqadi, bundan esa  
η
1
2
T
T
u
=
 
bo’ladi. Shunday qilib, uzatish sonini kuydagicha ifodalash mumkin: 
η
ω
ω
1
1
2
1
2
1
T
T
n
n
u
=
=
=
  
 
 
 
 
 
Agar uzatma bir necha pog’onali bo’lsa, uning umumiy uzatish soni: 
0
1
0
2
1
...
n
n
u
u
u
u
=



=
 
bo’ladi,  bu  yerda  u
1
,  u
2
  va  u

-  birinchi,  ikkinchi  va  oxirgi  pog’onalar  uchun  ayrim-ayrim 
topilgan uzatishlar soni; n

- oxirgi valning aylanishlar chastotasi. 
Ko’p  pog’onali  uzatmalar  bir  turdagi uzatmalardan  tuzilgan  bo’lishi  shart  emas.  Masalan, 
tasmali,  chervyakli  va  tishli  uzatmalar  birgalikda  ko’p  pog’onali  bitta  uzatmani  hosil  qilishi 
mumkin.  
     Mashinasozlikda  uzatmalar  katta  ahamiyatga  ega.  Shuning  uchun  ularni  o’rganish,  yangi 
turlarini yaratish va mavjud turlarini takomillashtirish masalalariga katta e’tibor berilmokda. 
 

Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish